Gek op lijstjes, dat word je vanzelf als je steeds bezig bent met het speuren naar informatie. Ze ordenen zo heerlijk de overmaat aan gegevens. Ik zal het niet te gek maken met de lijstjes, maar deze, met ‘printed by’ / de uitgevers, wil ik jullie niet onthouden. 

London, UK

• Kegan Paul, Trench and Co, London.
• E.C.Remington & Co, 35 St.Bride-street, London.
• Richard Bentley & Son, New Burlington Street, London. (Bentley was de uitgever van Maartens’ eerste romans, vriend en wijze raadgever. )
• W.Heinemann
• Archibald Constable & Company LTD, 2 Whitehall Gardens.
• Methuen &Co., 36 Essex Street, W.C. London.
• Macmillan

Europa, het continent

• Jacs G.Robbers. Robbers, Amsterdam
• Holdert & Co. , Amsterdam
• Valkhoff & Co, Amersfoort
• Meulenhoff, Amsterdam.
• Warendorff, Amsterdam.
• J.N.Voorhoeve, Den Haag.
• Bernard Tauchnitz, Leipzig. Collection of British Authors
• Heinemann & Balestier, Leipzig. English Library series.
• Reclam, Leipzig.
• Albert Ahn, Berlin, Deutschland
• Albert Langen, München
• Kon, Deutschland.
• Odense, Danmark
• Stockholm
• Roma
• Paris

US

• The United States Book & Co.
• D.Appleton and company,72 Fifth Avenue, New York
• Harper and Brothers.
• Frank Lovell & Co, 142 and 144 Worth Street, New York
• Lovell, Coryell and Company, New York. Westminster Series.
• Fenno & Company, 112 Fifth Avenue, New York City.
• H.M.Caldwell, New York
• A L Fowle, New York
• John Lane Company, New York.
• Harper & Brothers Publishers, New York.
• The National Book Company, New York.
• Akron, St Aubert Guild, Ohio
• J.R.Weldin & Co., Pittsburgh.
• Richard R.Smith Inc., New York
•  
  

  Canada

• Appleton, Toronto
• Morang, Toronto.
• Copp & Clark, Toronto
• The Macmillan Company of Canada Limited. Toronto.

Australië en Nieuw Zeeland

• Petherick &Co, Sidney
• Petherick & Co, Melbourne
• Wise, Caffin & Co, Dunedin, NZ.

India

Oxford University Press, Bombay/ Calcutta/ Madras.

Voor het maken van deze lijstjes gebruikte ik dezelfde bronnen voor als voor het samenstellen van de literatuurlijsten van novels, romans, short stories en verhalen.*)  Gaandeweg viel me op hoeveel verschillende uitgevers er waren van Maartens’ werk. En hoeveel drukken van zijn romans.

Die feiten vertellen ons een verhaal. Het verhaal van een tijdperk waarin de druk van papierwaren een enorme vlucht nam, leeshonger en mechanisatie van het drukproces zorgden voor …veel romans, verhalen, tijdschriften, kranten, etcetera. Het verhaal van een schrijver wiens werk in de smaak valt bij lezers, waardoor uitgevers interesse hebben en zijn werk ook in hun fonds willen opnemen voor een of meer drukken. Een verhaal van heel veel drukken van zijn romans in de jaren 1890 en een traag afnemende belangstelling na 1900. En ik mag aannemen: lezers die uitkijken naar een nieuwe roman, waar een eerdere roman of short story leesplezier bezorgde. Blije uitgevers met een goed verkopende auteur. Een feit dat in de laatste jaren van zijn schrijverschap veranderde, de ideeën over literatuur waren aan verandering onderhevig en de grootste aandacht voor zijn oeuvre was verflauwd. Wat moet het daarbij een tijd hebben gekost, de zakelijke kant van het contact met al die uitgevers! Opgeteld zijn het er vierenveertig!

In Nederland was hij een man die schreef onder pseudoniem, eerst nog onopgemerkt. Hij moet een aardige som overgehouden hebben aan zijn dierbare hobby.Het was bekend, dat er afgunst en jaloezie bij in Nederland kleefden aan Maartens. Hij verkocht en verdiende. De meeste Nederlandse auteurs konden niet leven van hun pen. Louis Couperus bijvoorbeeld wel, maar slechts met grote moeite, wat van hem geen prettiger mens maakte. Zo riant als Maartens het had, ken ik er geen een.

Dat had wel een prijs. Een auteur die zoals Multatuli zwaar berooid op een zolderkamer een roman schrijft en daarna beroemd wordt met zijn Max Havelaar ( 1860) of in onze tijd: J.K.Rowling, die in 1997 in de prijzen valt met Harry Potter en de steen der wijzen….na een periode van armoede en afwijzing,  dat spreekt tot de verbeelding. Het is de romantiek van het schrijverschap. Een moeilijke jeugd, een zwaar leven, het kunnen bronnen zijn waar auteurs uit putten. Meer blijkbaar dan een man die heel jong zijn vader verloor, die gepasseerd werd voor een positie aan de universiteit, omdat hij niet de juiste kerkelijke richting aanhing en zijn vader een jood was. Een man die van jongs af aan chronisch leed aan depressie en migraine. Die trouwde met een rijk meisje en daarna ook nog eens riant erfde. En toen een kasteeltje met landgoed kon bouwen. De zorg voor meer welzijn van dorpelingen op zich kon nemen, in het dorp waar hij woonde en in zijn vrije tijd verhalen schiep. Verhalen over de wereld waarin hij zelf rondwandelde: de upper class en het agrarische platteland. Met een satirische toets.

In een eerdere bijdrage aan de bibliografie zagen we al, dat hij in Nederland meer gelezen werd en waarschijnlijk dus meer gewaardeerd dan we eerder wisten. Juist het verzamelen van feiten helpt om beter te begrijpen wat er echt gebeurd is. Hoeveel van zijn verhalen en romans zijn er uitgegeven? Waar? En wat vertelt dat ons. Met mijn lijstjes en andere bibliografische stukken probeer ik een helderder licht te werpen op dit geheel. En hoewel er, dankzij onvolledigheid, helaas nog veel onzeker is, weten we nu toch weer een beetje meer, lijkt me.

 

Zuidlaren, februari 2018.

 

 

*) als mijn bron niet meer informatie gaf, kon ik ook niet meer doen dan overnemen wat er wel bekend is, en zoeken naar aanvullende informatie in de andere bronnen. Als er geen aanvullende info was, dan blijft het dus behelpen. Helaas. Meer speurwerk dan ik nu gedaan heb voert me in deze fase te ver.