Bibliografisch. Lijstjes…vertalers

Hier raken we aan een heel interessant onderwerp! Waar ik helaas op het moment nog weinig over kan vertellen. Wel wie en wat. In de meeste gevallen niet wie de vertaler was en hoe zij (of hij) werkte. Vertalers hebben natuurlijk een grote rol gespeeld in de receptie van Maartens’ romans en verhalen in Nederland. Zij maakten het werk toegankelijk voor het niet engels lezende lezerspubliek. En zij waren dus het medium dat waardering of verguizing mogelijk maakten. Een vertaler kan een roman maken of breken.

In De Hoogste Roem staat op het binnenblad, dat de uitgever Jac.G. Robbers zorg droeg voor een vertaler. Dat zal voor zijn andere uitgevers in de lage landen ook het geval zijn geweest. Het lijkt logisch dat Maartens niet zomaar een doos vertalers klaar had staan waaruit geput kon worden, de uitgever was de aangewezen persoon om dit te laten doen. Er waren genoeg, vooral dames, die zich professioneel bezig hielden met het vertalen van literatuur uit vreemde talen. Of ze zich bewust waren van hun rol in deze, daar komen we wellicht nooit achter. We zouden archiefmateriaal moeten vinden van Maartens zelf, de uitgevers, bronnen in boekgeschiedenis en -wetenschap. Leuk om in het achterhoofd te houden voor later, als dit onderzoek langer kan duren en er wellicht wat helpende handen komen opdagen? Een aardige student, die hier studiepunten mee wil verdienen? Welkom! Maar dat terzijde.

Op deze plaats volsta ik met een lijstje met aanvullingen waar dat op dit moment mogelijk is. Een lijstje vol raadsels, want mijn bron bij het speuren naar de fysieke achtergrond van de soms gebruikte afkortingen is niet altijd volledig. Ook daarvoor geldt…… zie vorige alinea. (Vriendelijke smiley. Bestaan ze nog, studenten literatuur met een voorkeur voor het fin de siècle of de victoriaanse literatuur?)

Nog een laatste opmerking. Een van de bronnen, Roest en Feij (zie onder) geeft een lijst met vertalers/ bewerkers. Lees dit goed:  slash bewerkers ! Dat is interessant en bevestigt mijn vermoedens. Er werd niet slechts vertaald, de vertaler had meer dan de hand in de taal. We komen er in een later stadium nog op terug, maar wie de Nederlandse vertaling naast het origineel van The Sin of Joost Avelingh legt kan niet anders dan concluderen dat er keuzes zijn gemaakt. Er is niet alleen vertaald, maar ook geschrapt. Een vorm van censuur die we in onze tijd in West-Europa gelukkig niet meer kennen.

Om wie ging het?

  1. Hajem. Zij/ hij vertaalde De Moeder ‘ naar het Engels’ in 1908. en meer, bijvoorbeeld De Vloek van Hall Caine in 1904, en uit het ‘ Fransch’ in 1905 J. Richepin, Een nachtmerrie.
  2. Mevrouw Willeumier, dat is: mevrouw Guilette de Lange- Willeumier. Zij vertaalde van Maartens Joost Avelingh’s Zonde (1895), Gods Gunsteling (1896) en De Hoogste Roem (1895). Deze mevrouw was actief als vertaalster, zowel van beroemdheden als Kipling en Jerom K.Jerome als van nu vergeten schrijvers. Ze vertaalde voornamelijk uit het engels.
  3. Cora vertaalde Een kwestie van Smaak voor Het Vaderland.(1893-94) Cora blijkt mevrouw C. van Berckel- van Heek. Zij publiceerde zelf een  kinderboek: De geschiedenis van den vogelverschrikker. (Nijkerk, 1905)
  4. A.H.J. Zij /hij vertaalde De Liefde van een Oude Jongejuffrouw. Er is een  A.H.J van Delft, maar een link met Maartens ontbreekt.
  5. C.A. La Bastide vertaalde Ursula (zj).   Mevrouw C.A. la Bastide was actief in ( en rond?) 1898.  Roest en Feij geven daarover wellicht meer informatie op p 241 van hun studie.
  6. J.L. van der Moer vertaalde Lis Doris (1911). Ook zij komt voor in Roest en Feij, actief van 1899 tot in de jaren ’20.
  7. M.A. Schwartz vertaalde Novellen en verzen. ( zj). Hij was een neef van Maartens, zoon van zijn broer, en bekend als classicus. Er zijn nog steeds vertalingen van de klassieken van hem te koop, wat genoeg vertelt over de kwaliteit.
  8. Jean Schalekamp vertaalde De Dwaas Gods. (1975). Hij was een boeiend mens met een rijk (vertalers)leven. Een man die als vertaler zijn sporen verdiend had. http://www.jeanschalekamp.com/vertaalde-werken.html
  9. Elisabeth Stortenbeker vertaalde Vrouwen die ik heb gekend. (1977). Ook De domineesdochter van George Orwell werd door haar vertaald.

 

Bronnen:

C.L. Brinkman ea.  Brinkman’s catalogus van boeken en tijdschriften, verschenen in Nederland en Vlaanderen en in de Nederlandse taal elders. Leiden, deel 1883

DBNL, ” Vermomde Nederlandsche en Vlaamsche Schrijvers”, 1928.

Frits Roest en Chris Feij, Schrijvers van Vergeten Avontuur. Zie deze link:

https://books.google.nl/books?id=SWrSAG5JzOkC&pg=PA60&dq=c+a+la+bastide+vertaler&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwiHudbvov3ZAhVCLcAKHUDODugQ6AEINDAD#v=onepage&q&f=false

A. de Kempenaer, Vermomde Nederlandsche en Vlaamsche schrijvers. vervolg op Mr.J.J. van Doorninck’s Vermomde en naamlooze schrijvers, Leiden 1928.

Wikipedia.

over M.A. Schwartz o.a.: http://www.dbnl.org/tekst/_jaa003197801_01/_jaa003197801_01_0007.php

 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *