Ook in andere Europese talen dan het Engels en Nederlands verscheen werk van Maartens. Niet iedereen was het Engels machtig, de interesse was er en uitgevers in Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Italië en Zweden besloten ook tot uitgave van romans en verhalen. Alleen in Duitsland leidde dat tot een substantiële lijst, verder bleef het bij eendagsvliegen. Ik heb zelf helaas nooit werk uit onderstaande lijst in kunnen zien, behalve dan en frans verhaal. Wat ik hieronder in feite deed bij het samenstellen van dit deel van de bibliografie was op basis van de eerste vier bronnen (zie onder) de lijst verfijnen met informatie uit nieuwe bronnen. Zo kwamen er nogal wat aanvullingen op de lijst, die op dit moment de meest complete bibliografie vormt van uitgaven in andere talen dan het Engels en Nederlands.
In ‘ Maarten Maartens, poet and novelist’ besteedt W. Van Maanen een hoofdstuk aan de vertalingen in het Duits en andere talen. (p.153 ev) Daarin vertelt hij dat de eerste reeks vertalingen in het Duits door een zekere Frau von Cratz, niet best waren. Met uitzondering van één goede (welke zou dat zijn?) waren ze niet slecht, maar allesbehalve goed. Dit gaat over de uitgaven van Ahn, waar Maartens zelf, gezien een brief aan M.H.Spielmann, tevreden over was: “….for telling you my little German boom is most succesfull. There have been a lot of first-rate reviews of the handsome edition of God’s Fool and Messrs Ahn are doing the whole thing well.” (Letters p.97)
Frau Dr. Eva Schumann zette zich later, na Maartens’ overlijden in 1915, met toewijding aan nieuwe vertalingen die de originelen in sfeer en artistieke kwaliteit getrouwer zouden weergeven. Deze vertalingen, die in een aantal opzichten meer lijken op bewerkingen, stelt Van Maanen, zijn onder de supervisie van Maartens’ dochter Ada van der Poorten Schwartz met grote zorg uitgevoerd. Ze werden uitgegeven bij de bekende firma Albert Langen in München. De eerste, ‘ Der Preis von Lis Doris’, verscheen in 1923. Daarna verschenen er nog twee, met de bedoeling door te gaan met de serie, zo schreef Van Maanen in 1927. Dezelfde uitgever verzorgde een bundel met 14 korte verhalen, vertaald door mevrouw Schumann, in 1923. Haar man, Herr Schumann, had de keuze van verhalen gemaakt en een introductie geschreven voor een aantrekkelijke band in de serie ‘ Auswahlbände’, een serie waarin ook andere Europese schrijvers een plek vonden, zoals Tolstoi, Gogol en Strindberg. Van Maanen is vol lof over het onvermoeibare vertaalwerk van Schumann, en de wijze waarop de toon van Maartens getroffen wordt.
Wat opvalt bij de Duitse uitgaven: meestal staat er bij taal, of language, of Sprache: Deutsch. Een enkele keer staat er: Altschrift (Heilende Mächte) of in altdeutscher Schrift (Gottes Narr). Er komen ook geestige fouten voor in de lijst, zo is The Healers vertaald uit het Zweeds door Eva Schumann. En lijkt het alsof N.O. Scarpi Heilende Mächte uit het Frans heeft vertaald. Ik kan me niet voorstellen dat deze informatie op het titelblad of in het colofon van de vertaalde romans staat.
Eerlijk is eerlijk: toen ik even geleden begon aan het samenstellen van deze lijst, was ik niet hebberig. Het leek me een uitstekende taakverdeling dat de in Duitsland gestationeerde Hendrik Breuls de Duitse uitgaven voor zijn rekening nam. Dat weet hij niet, hoor, deze afspraak maakte ik met mezelf. Maar…. tijdens het samenstellen van deze lijst kwam ik zulke mooie banden tegen! Boekbanden konden in die dagen ware kunstwerken zijn. En ook interessante banden. De griezelige, de oudduitse spreken me niet aan, helaas is daar teveel een associatie met een afschuwelijke periode in de wereldgeschiedenis. Maar….., ik deed mezelf deze maand al een plezier met de eerste drukken van twee engelstalige verhalen. Die komen ook niet gratis deze kant op. Even wachten nog maar. Zelfbeheersing is een mooi maar pittig vak.
DEENS
Skyldig?, Vilh.Frohlich og Fr. Bardaans, Odense 1895. Danmark.
DUITS
Aveling’s Schuld. Roman von Martin Martens. (!) Abridged and adapted in: Berliner Abendpost 16 Febr.-26 March 1891.
Joost Avelingh’s Schuld. Ahn, 1896.
Der Schwartze Koffer. Autorisierte Übersetzung aus dem Englischen von Emmy Becker. Stuttgart 1892.
Gottes Narr. Eine Koopstader Geschichte. Deutsche Originalausgabe. Roman in 3 Teilen. Albert Ahn, Köln, 1895. 585 p.
Gottes Narr; Eine Geschichte aus Koopstand. Die Brücke Verlag. 372p. 1924. 374p. Text in Altdeutscher Schrift.
Gottes Narr. Roman. A.Langen, München, 1924. vertaald door Eva Schumann.
Die Liebe eines alten Mädchens, Ahn 1897.
Aus Tiefer Höhe. Eine Geschichte aus hohen Kreisen. Köln, Ahn, 1906.
Ook: Revised by Dr.Eva Schumann and Miss Van der Poorten Schwartz. Langen, München 1925.
Auf tiefer Höhe. Eine Geschichte aus hohen Kreisen. Die Buchgemeinde, Berlin. 456p. Z.j.
ook: München, Langen. 1925. 455p.
Dorothea. Geschichte eines reinen Herzens.2 Bände. Berlin, Albert Ahn, 1908.
Köln 1908
Geburtshilfe, in: Der Zeitgeist, 22 aug. 1910.
Die Neue Religion. Ein moderner Roman. Berlin, Albert Ahn, 1908. 523p.
Heilende Mächte. Erzählung. Albert Ahn Verlag, Bonn 1911.
Heilende Machte. Aus dem Französischen übertragen von N.O.Scarpi. Erste Ausgabe. Albert Ahn, Bonn. Zj.
Heilende Mächte. Erzahlung. Albert Ahn, 419p. z.j. in Altschrift.
Der Preis von Lis Doris.Roman. Bonn. Ook: Berlin, Ahn, z.j.
Der Preis von Lies Doris. München, Albert Langen Mueller Verlag, 1923. 483p.
Lis Doris. Die Geschichte eines Malers. Berlin, Henschel Verlag, 1957. 452p.
Der Preis von Lis Doris. Revised by Dr. Eva Schumann and Miss Van der Poorten Schwartz. Langen, München.
Harmen Pols. Ein Bauer. Erste Ausgabe Albert Ahn, Bonn 1911. 306p. Ook bij Ahn, Berlin, 1912.
Eva. Ein Fall von wiedergewonnenen Paradies. Bonn 1913. En z.j bij Albert Ahn, Berlin.
Novellen, Übersetzt von Dr.Eva Schumann. Selectie en introductie door Wolfgang Schumann. 14 verhalen in de serie: Auswahlbände nr.19. Langen, München 1923
Die Komödie eines Verbrechens. Drei Novellen von Maarten Maartens. Übersetzt von Eva Schumann, 75 p. Reclam Verlag, Leipzig. 1922.
Sonette. Aus dem Englischen in deutsche Blankverse übertragen von Eva Schumann. Nachwort Wolfgang Schumann. Aus der Reihe: Kunstwart-Bücherei, 19e Band. Kastner & Georg D.W. Callwey, München 1924. 77p.
Die Mutter. Novelle. Übersetzt von E. Von Kraatz. Mit einem Nachwort von Wolfgang Schumann. Reclam, Leipzig 1924 (of 1928)?.
Mrs.Russell. in: Die Grosse Welt, June 1925.
Gebet. Übersetzt von Eva Schumann. Kunstwart, July 1926.
Venetia’s Child. Übersetzt von Eva Schumann, in: Das Leben, October 1927. Berlin.
Frau Niemand. Übersetzt von Eva Schumann. Berlin, z.j.
FRANS
De zonde van Joost Avelingh.
Le Péché de Joost Avelingh. Bibliothèque Universelle et Revue Suisse, 1891. Suisse. (deels naverteld, deels vertaald). Dit is in feite een Zwitserse uitgave in het frans.
Revue politique et littéraire Revue Bleue. Quatrième série. Tome VIII. 34e année- 2e semestre, 1er Juillet au 31 Décembre 1897. Paris, bureau des revues, 19 Rue des Saints-Pères. Numéro 6. 4e Série- Tome VIII, 7 Août1897. Maarten Maartens, Le chien du pasteur. Nouvelle, pages 169-175. Traduit de l’ anglais par André Noël. Het eerste gepubliceerde korte verhaal. ?
Cosmolopis, Revue Internationale. N0.22. Octobre 1897. Tome VIII. Paris, Armand Colin et Cle, 5 rue de Méziêres. Maarten Maartens, The Fair-Lover. Page 1-22. Interessant: bijdragen in het Engels, Frans en Duits. O. A van Israel Zangwill. Advertenties ook in het Engels.
ITALIAANS
La Colpa di Giusto Avelingh, Roma 19 December 1897 in de serie ‘Rassegna Settimanale Universale’. Italia.
ZWEEDS
Arnout Oostrum. Stockholm 1896.
My Lady Ingen. Stockholm 1896.
Bronnen: de meeste titels van bovenstaande lijst worden genoemd in 1,2,3 en 4. Een heel klein deel staat bij mij op de plank: 11. Overige titels of aanvulling van informatie over uitgever, jaar van uitgave, enz. vond ik online bij verkopers. De Zweedse uitgaven heb ik helaas nergens opnieuw gevonden. Agnes van der Bles, oktober 2020.
- Van Maanen, 1927
- Letters, 1930
- Agnes Licht, 1986
- Henrik Breuls, 2005
- Bouwe Postmus, 2015
- Koninklijke Bibliotheek Den Haag
- Cambridge University Library catalogus
- British Library London
- At the Circulating Library, a database of Victorian Fiction 1837-1901= victorianresearch.org
- Smart Cat= catalogus RUG universiteitsbibliotheek.
11. in eigen bezit
12. biblio.com , abebooks.com en www.boekwinkeltjes.nl aanbod antiquariaten in Nederland en wereldwijd
13. WorldCat.org = wat er wereldwijd in bibliotheken staat