Bibliografisch. Ter adoptie aangeboden/ for sale

Zo door de jaren heen spaar en spaarde ik een kleine collectie bijeen. Meestal door een enkel werk te kopen. En één keer door iemands hele collectie over te nemen. Als ik zomaar onderweg iets tegenkom, weet ik niet altijd precies of ik het werk in deze vorm al op de plank heb en bezwijk meestal. Het is immers bijzonder, als er nog eens iets opduikt.

Het zijn de laatste twee gebeurtenissen die ervoor zorgden dat ik een aantal boeken dubbel heb. Die wil ik graag beschikbaar stellen voor wie daarin geïnteresseerd is. Dat geeft hier weer ruimte op de plank. En maakt het mij mogelijk om verder te zoeken naar aanvullingen op de collectie. Bovendien: ik spaar voor wat reisjes! Er is nog veel te ontdekken in Doorn, Neêrlangbroek, Utrecht en London.

In onderstaande lijst ziet u een foto van de omslag en een korte beschrijving van het werk. Voor meer informatie volstaat een mail of telefoontje. Het lijkt me billijk om de gangbare prijzen aan te houden, cq wat ik zelf betaalde. Dus: doe een bod voor de hele bubs, of een enkel boek. Met vriendelijke groet, uw onderzoekster.

 De zonde van Joost Avelingh. J.N.Voorhoeve, Den Haag. zj. (1963), 188 p. naam op schutblad. blauw kunstleer met gouden opdruk. met 2  illustraties. zonder omslag. blok een beetje stoffig en verkleurd. netjes.

 God’s Fool. A Koopstad Story. copyright edition. in 2 delen. I en II in 1 band 272 en 270 p.  Leipzig, Bernhard Tauchnitz 1892. Handtekening G. Wallace op schutblad. donkergroen.

 

 2 exemplaren My Lady Nobody. A Novel.  1895, George Bentley, London. 3 delen in 1 bank. donker met goudopdruk. 535 p. Titelblad ontbreekt in 1 ex. Het andere ex met plakker van W.H Smith & son’s Subscription Library. gebruikt, maar verder prima.

 

 Eve: An Incident of Paradise Regained. second impression. Constable, London. 1912. 359p. katern boekreclames achterin. rood met goudopdruk. Mooi exemplaar.

 

 The Letters of Maarten Maartens. Edited by his daughter. with a preface by Sir Arthur Quiller-Couch. And a Memoir by Norreys Jephson O’Conor. London, Constable, 1930. 357 p plus bibliografie en index. Let op: zonder stofomslag! maar verder compleet in blauw linnen met goudopdruk.

Six Short Stories. Selected by dr. W.van Maanen. J.M.Meulenhoff, Amsterdam. zj.155 p. met stofomslag met los hoekje. introduction 3p. foto van d auteur. de verhalen zijn voorzien van leesondersteuning: een vertaling van de wellicht lastige engelse woorden in het Nederlands.

 Novellen en gedichten. Op de titelpagina: Novellen en verzen verzameld en vertaald door dr.M.A.Schwartz. Bosch & Keuning Baarn. Libellen-serie nr.98. hoekje van titelblad afgeknipt. foto van de auteur, het Maarten Maartenshuis. Inleiding van 1 p. Twee verhalen, drie sonnetten, zes gedichten en een gebed.

 

 2x De dwaas Gods. Een verhaal uit Koopstad. Met een nawoord van prof.dr.W. van Maanen. Meulenhoff Amsterdam 1975. Vertaling Jean A. Schalekamp. 442 p. Paperback. 1x Gebruikt en verkleurd. 1x oud bibliotheek exemplaar met verstevigde rug en kaft. plakkaart erin met info. stempel.

 Vrouwen die ik heb gekend. Zeven verhalen. Vertaald door Elizabeth Stortenbeker. Meulenhoff Amsterdam 1977. met stofomslag. van schutblad.  ex-libris op schutblad. gebruikt ex.

 Maarten Maartens en het Maarten Maartenshuis. Th.M.Gorissen. Stichting Maarten Maartenshuis, Doorn 1992. 70p. met stofomslag. met foto’s en illustraties. een fijn boekje.

 

 Maarten Maartens. Poet and novelist. W.van Maanen. Noordhoff Groningen, 1927. proefschrift. 168p. los vel met stellingen. een aantal foto’s. dit exemplaar heeft geleden/ is gelezen. voor de inhoud. een aantal pagina’s liggen los.

Deze boeken zijn gereserveerd voor overname. dd. april 2019. 

 

 

Bibliografisch. Lijstjes…vertalers

Hier raken we aan een heel interessant onderwerp! Waar ik helaas op het moment nog weinig over kan vertellen. Wel wie en wat. In de meeste gevallen niet wie de vertaler was en hoe zij (of hij) werkte. Vertalers hebben natuurlijk een grote rol gespeeld in de receptie van Maartens’ romans en verhalen in Nederland. Zij maakten het werk toegankelijk voor het niet engels lezende lezerspubliek. En zij waren dus het medium dat waardering of verguizing mogelijk maakten. Een vertaler kan een roman maken of breken.

In De Hoogste Roem staat op het binnenblad, dat de uitgever Jac.G. Robbers zorg droeg voor een vertaler. Dat zal voor zijn andere uitgevers in de lage landen ook het geval zijn geweest. Het lijkt logisch dat Maartens niet zomaar een doos vertalers klaar had staan waaruit geput kon worden, de uitgever was de aangewezen persoon om dit te laten doen. Er waren genoeg, vooral dames, die zich professioneel bezig hielden met het vertalen van literatuur uit vreemde talen. Of ze zich bewust waren van hun rol in deze, daar komen we wellicht nooit achter. We zouden archiefmateriaal moeten vinden van Maartens zelf, de uitgevers, bronnen in boekgeschiedenis en -wetenschap. Leuk om in het achterhoofd te houden voor later, als dit onderzoek langer kan duren en er wellicht wat helpende handen komen opdagen? Een aardige student, die hier studiepunten mee wil verdienen? Welkom! Maar dat terzijde.

Op deze plaats volsta ik met een lijstje met aanvullingen waar dat op dit moment mogelijk is. Een lijstje vol raadsels, want mijn bron bij het speuren naar de fysieke achtergrond van de soms gebruikte afkortingen is niet altijd volledig. Ook daarvoor geldt…… zie vorige alinea. (Vriendelijke smiley. Bestaan ze nog, studenten literatuur met een voorkeur voor het fin de siècle of de victoriaanse literatuur?)

Nog een laatste opmerking. Een van de bronnen, Roest en Feij (zie onder) geeft een lijst met vertalers/ bewerkers. Lees dit goed:  slash bewerkers ! Dat is interessant en bevestigt mijn vermoedens. Er werd niet slechts vertaald, de vertaler had meer dan de hand in de taal. We komen er in een later stadium nog op terug, maar wie de Nederlandse vertaling naast het origineel van The Sin of Joost Avelingh legt kan niet anders dan concluderen dat er keuzes zijn gemaakt. Er is niet alleen vertaald, maar ook geschrapt. Een vorm van censuur die we in onze tijd in West-Europa gelukkig niet meer kennen.

Om wie ging het?

  1. Hajem. Zij/ hij vertaalde De Moeder ‘ naar het Engels’ in 1908. en meer, bijvoorbeeld De Vloek van Hall Caine in 1904, en uit het ‘ Fransch’ in 1905 J. Richepin, Een nachtmerrie.
  2. Mevrouw Willeumier, dat is: mevrouw Guilette de Lange- Willeumier. Zij vertaalde van Maartens Joost Avelingh’s Zonde (1895), Gods Gunsteling (1896) en De Hoogste Roem (1895). Deze mevrouw was actief als vertaalster, zowel van beroemdheden als Kipling en Jerom K.Jerome als van nu vergeten schrijvers. Ze vertaalde voornamelijk uit het engels.
  3. Cora vertaalde Een kwestie van Smaak voor Het Vaderland.(1893-94) Cora blijkt mevrouw C. van Berckel- van Heek. Zij publiceerde zelf een  kinderboek: De geschiedenis van den vogelverschrikker. (Nijkerk, 1905)
  4. A.H.J. Zij /hij vertaalde De Liefde van een Oude Jongejuffrouw. Er is een  A.H.J van Delft, maar een link met Maartens ontbreekt.
  5. C.A. La Bastide vertaalde Ursula (zj).   Mevrouw C.A. la Bastide was actief in ( en rond?) 1898.  Roest en Feij geven daarover wellicht meer informatie op p 241 van hun studie.
  6. J.L. van der Moer vertaalde Lis Doris (1911). Ook zij komt voor in Roest en Feij, actief van 1899 tot in de jaren ’20.
  7. M.A. Schwartz vertaalde Novellen en verzen. ( zj). Hij was een neef van Maartens, zoon van zijn broer, en bekend als classicus. Er zijn nog steeds vertalingen van de klassieken van hem te koop, wat genoeg vertelt over de kwaliteit.
  8. Jean Schalekamp vertaalde De Dwaas Gods. (1975). Hij was een boeiend mens met een rijk (vertalers)leven. Een man die als vertaler zijn sporen verdiend had. http://www.jeanschalekamp.com/vertaalde-werken.html
  9. Elisabeth Stortenbeker vertaalde Vrouwen die ik heb gekend. (1977). Ook De domineesdochter van George Orwell werd door haar vertaald.

 

Bronnen:

C.L. Brinkman ea.  Brinkman’s catalogus van boeken en tijdschriften, verschenen in Nederland en Vlaanderen en in de Nederlandse taal elders. Leiden, deel 1883

DBNL, ” Vermomde Nederlandsche en Vlaamsche Schrijvers”, 1928.

Frits Roest en Chris Feij, Schrijvers van Vergeten Avontuur. Zie deze link:

https://books.google.nl/books?id=SWrSAG5JzOkC&pg=PA60&dq=c+a+la+bastide+vertaler&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwiHudbvov3ZAhVCLcAKHUDODugQ6AEINDAD#v=onepage&q&f=false

A. de Kempenaer, Vermomde Nederlandsche en Vlaamsche schrijvers. vervolg op Mr.J.J. van Doorninck’s Vermomde en naamlooze schrijvers, Leiden 1928.

Wikipedia.

over M.A. Schwartz o.a.: http://www.dbnl.org/tekst/_jaa003197801_01/_jaa003197801_01_0007.php

 

Bibliografisch. Lijstjes…. uitgevers

Gek op lijstjes, dat word je vanzelf als je steeds bezig bent met het speuren naar informatie. Ze ordenen zo heerlijk de overmaat aan gegevens. Ik zal het niet te gek maken met de lijstjes, maar deze, met ‘printed by’ / de uitgevers, wil ik jullie niet onthouden. 

London, UK

  • Kegan Paul, Trench and Co, London.
  • E.C.Remington & Co, 35 St.Bride-street, London.
  • Richard Bentley & Son, New Burlington Street, London. (Bentley was de uitgever van Maartens’ eerste romans, vriend en wijze raadgever. )
  • W.Heinemann
  • Archibald Constable & Company LTD, 2 Whitehall Gardens.
  • Methuen &Co., 36 Essex Street, W.C. London.
  • Macmillan

Europa, het continent

  • Jacs G.Robbers. Robbers, Amsterdam
  • Holdert & Co. , Amsterdam
  • Valkhoff & Co, Amersfoort
  • Meulenhoff, Amsterdam.
  • Warendorff, Amsterdam.
  • J.N.Voorhoeve, Den Haag.
  • Bernard Tauchnitz, Leipzig. Collection of British Authors
  • Heinemann & Balestier, Leipzig. English Library series.
  • Reclam, Leipzig.
  • Albert Ahn, Berlin, Deutschland
  • Albert Langen, München
  • Kon, Deutschland.
  • Odense, Danmark
  • Stockholm
  • Roma
  • Paris

US

  • The United States Book & Co.
  • D.Appleton and company,72 Fifth Avenue, New York
  • Harper and Brothers.
  • Frank Lovell & Co, 142 and 144 Worth Street, New York
  • Lovell, Coryell and Company, New York. Westminster Series.
  • Fenno & Company, 112 Fifth Avenue, New York City.
  • H.M.Caldwell, New York
  • A L Fowle, New York
  • John Lane Company, New York.
  • Harper & Brothers Publishers, New York.
  • The National Book Company, New York.
  • Akron, St Aubert Guild, Ohio
  • J.R.Weldin & Co., Pittsburgh.
  • Richard R.Smith Inc., New York
  •  

    Canada

  • Appleton, Toronto
  • Morang, Toronto.
  • Copp & Clark, Toronto
  • The Macmillan Company of Canada Limited. Toronto.

Australië en Nieuw Zeeland

  • Petherick &Co, Sidney
  • Petherick & Co, Melbourne
  • Wise, Caffin & Co, Dunedin, NZ.

India

Oxford University Press, Bombay/ Calcutta/ Madras.

Voor het maken van deze lijstjes gebruikte ik dezelfde bronnen voor als voor het samenstellen van de literatuurlijsten van novels, romans, short stories en verhalen.*)  Gaandeweg viel me op hoeveel verschillende uitgevers er waren van Maartens’ werk. En hoeveel drukken van zijn romans.

Die feiten vertellen ons een verhaal. Het verhaal van een tijdperk waarin de druk van papierwaren een enorme vlucht nam, leeshonger en mechanisatie van het drukproces zorgden voor …veel romans, verhalen, tijdschriften, kranten, etcetera. Het verhaal van een schrijver wiens werk in de smaak valt bij lezers, waardoor uitgevers interesse hebben en zijn werk ook in hun fonds willen opnemen voor een of meer drukken. Een verhaal van heel veel drukken van zijn romans in de jaren 1890 en een traag afnemende belangstelling na 1900. En ik mag aannemen: lezers die uitkijken naar een nieuwe roman, waar een eerdere roman of short story leesplezier bezorgde. Blije uitgevers met een goed verkopende auteur. Een feit dat in de laatste jaren van zijn schrijverschap veranderde, de ideeën over literatuur waren aan verandering onderhevig en de grootste aandacht voor zijn oeuvre was verflauwd. Wat moet het daarbij een tijd hebben gekost, de zakelijke kant van het contact met al die uitgevers! Opgeteld zijn het er vierenveertig!

In Nederland was hij een man die schreef onder pseudoniem, eerst nog onopgemerkt. Hij moet een aardige som overgehouden hebben aan zijn dierbare hobby.Het was bekend, dat er afgunst en jaloezie bij in Nederland kleefden aan Maartens. Hij verkocht en verdiende. De meeste Nederlandse auteurs konden niet leven van hun pen. Louis Couperus bijvoorbeeld wel, maar slechts met grote moeite, wat van hem geen prettiger mens maakte. Zo riant als Maartens het had, ken ik er geen een.

Dat had wel een prijs. Een auteur die zoals Multatuli zwaar berooid op een zolderkamer een roman schrijft en daarna beroemd wordt met zijn Max Havelaar ( 1860) of in onze tijd: J.K.Rowling, die in 1997 in de prijzen valt met Harry Potter en de steen der wijzen….na een periode van armoede en afwijzing,  dat spreekt tot de verbeelding. Het is de romantiek van het schrijverschap. Een moeilijke jeugd, een zwaar leven, het kunnen bronnen zijn waar auteurs uit putten. Meer blijkbaar dan een man die heel jong zijn vader verloor, die gepasseerd werd voor een positie aan de universiteit, omdat hij niet de juiste kerkelijke richting aanhing en zijn vader een jood was. Een man die van jongs af aan chronisch leed aan depressie en migraine. Die trouwde met een rijk meisje en daarna ook nog eens riant erfde. En toen een kasteeltje met landgoed kon bouwen. De zorg voor meer welzijn van dorpelingen op zich kon nemen, in het dorp waar hij woonde en in zijn vrije tijd verhalen schiep. Verhalen over de wereld waarin hij zelf rondwandelde: de upper class en het agrarische platteland. Met een satirische toets.

In een eerdere bijdrage aan de bibliografie zagen we al, dat hij in Nederland meer gelezen werd en waarschijnlijk dus meer gewaardeerd dan we eerder wisten. Juist het verzamelen van feiten helpt om beter te begrijpen wat er echt gebeurd is. Hoeveel van zijn verhalen en romans zijn er uitgegeven? Waar? En wat vertelt dat ons. Met mijn lijstjes en andere bibliografische stukken probeer ik een helderder licht te werpen op dit geheel. En hoewel er, dankzij onvolledigheid, helaas nog veel onzeker is, weten we nu toch weer een beetje meer, lijkt me.

 

Zuidlaren, februari 2018.

 

 

*) als mijn bron niet meer informatie gaf, kon ik ook niet meer doen dan overnemen wat er wel bekend is, en zoeken naar aanvullende informatie in de andere bronnen. Als er geen aanvullende info was, dan blijft het dus behelpen. Helaas. Meer speurwerk dan ik nu gedaan heb voert me in deze fase te ver.

 

 

Bibliografisch. De in het Nederlands vertaalde romans en 3 novellen.

1894. Een kwestie van Smaak, 

feuilleton in Het Vaderland van 3/4 december 1893 t/m 17 januari 1894. Vertaling door Cora. Een kwestie van Smaak is ook opgenomen bij de verhalen, maar is meer een novelle, een korte roman. (3)

1895. Joost Avelingh’ s zonde,
ed. Uit het Engelsch vertaald door mevrouw Guillette de Lange- Willeumier. Jacs G. Robbers, 1895. (2)

ed. Amsterdam, Jacs G. Robbers, 1898. Prijs f.3.- (advertentie in De Hoogste Roem,11)


ed. De zonde van Joost Avelingh, J.N.Voorhoeve, Den Haag. Vuurtorenserie.  (-+ 1965) (11)

  

1894 De Liefde van een Oude Jongejuffrouw,

ed. Uit het Engelsch vertaald door A.H.J., Amsterdam, Robbers, 1894. (1) en 1895. Zijn er 2 drukken uitgegeven, of zat Van Maanen ernaast met zijn jaar van publicatie? Bron 2 geeft ook 1895.

1896 Gods Gunsteling,

ed. Uit het Engelsch vertaald door mevrouw Willeumier. Jacs G. Robbers, Amsterdam 1896. (2)

  

? Ursula (My Lady Nobody),
Uit het Engelsch van MAARTEN MAARTENS door Mevr. C.A. La Bastide. Amsterdam, Holdert & Co. 496 p. zonder jaartal. (11)

  

1895 De Hoogste Roem,
Door MAARTEN MAARTENS.

ed. Uit het Engelsch vertaald door Mevrouw Willemier. Amsterdam, Jacs. G. Robbers, 1895. Eerste deel 248 p. Tweede deel 264 p.
ed. Amsterdam, Robbers, 1895. 2 delen in 1 band. Vertaling mevr. Guilllette de Lange- Willeumier. (11)

  

1911 Lis Doris. De Roman van een Nederlandschen Schilder.

ed. Naar het Engels van MAARTEN MAARTENS door J.L. van der Moer. Amersfoort, Valkhoff & Co. 1911. Twee delen in 1 band. Eerste Deel 226 p. Tweede deel 235 p. (11)

De Moeder,

Naar het Engelsch door Hajem. Warendorff’s Novellen Bibliotheek no.208. z.j. (2, een verhaal uit My Poor Relations.*)) Op deze lijst van romans vanwege publicatie in Novellenbibliotheek.

1916 “Sic Transit”, Oorspronkelijke novelle uit de Nagelaten Geschriften van Maarten Maartens.  

in: Haagsche Post 1 januari 1916. (kopie 11)

1975 De Dwaas Gods: een verhaal uit Koopstad,
ed. 1975, Amsterdam, Meulenhoff, 1975. Vertaling Jean Schalekamp en W.G.van Maanen. (11). Herdruk in 2015 ter gelegenheid van de 100ste sterfdag van de auteur.

NB. De 2 novellen die zijn opgenomen in ‘ Maarten Maartens, Novellen en gedichten. Verzameld en vertaald door Dr.M.A. Schwartz’ heb ik niet in deze lijst maar onder de verhalen opgenomen. Ze zijn 10 à 14 pagina’s en daarmee een verhaal en geen roman of kleine roman.

 

*) De verhalenbundel My Poor Relations valt op. Waarom? Het eerste deel van 278 pagina’s bevat maar 4 verhalen. Die zijn dus wat lang om een verhaal/ short story genoemd te worden. In deel 2 zijn 263 pagina’s goed voor 10 verhalen. De Moeder, waar het hier om gaat, neemt 73 pagina’s, mooi voor een novelle.

 

Bronnen: zie Bibliografisch. Over de novels.

 

Zuidlaren, februari 2018.

Bibliografisch. Maartens’ novels.

Maartens’ eersteling, de detective The Black-Box Murder, verscheen  al als Tauchnitz, zoals zijn andere romans. Een lezer kocht een Tauchnitz-uitgave als katern en liet dat naar eigen smaak en mogelijkheden wel of niet inbinden. Zo is ieder boek weer anders. Gebonden in leer of linnen. Of gewoon een sober papieren katern gebleven. Baron Bernard Tauchnitz, uitgever, drukte als eerste uitgever paperbacks van engelstalige literatuur voor scholieren, studenten en reizigers. De boekjes waren betaalbaar en handzaam in de jaszak past als je door Europa reist en toch wat wil lezen. Voorloper van ons pocketbook.

1889 The Black-Box Murder. By the man who discovers the murderer.
ed. Remington, London 1889, in eigen beheer. ( 2)
ed. Bernard Tauchnitz, Leipzig 1890. Vol. 2645. Copyright edition. In one volume. 288 p.(eb).                                                                                ed. R.F. Fenno & Company, New York. (volgens advertentie in Fenno editie Joost Avelingh, eb)

 

 

Van The Sin of Joost Avelingh bestaan veel verschillende uitgaven en drukken. Hier een aantal voorbeelden, van de sobere ongebonden Tauchnitz tot een luxe in leer gebonden versie.

 

1889. The Sin of Joost Avelingh. A Dutch Story.

ed. E.C.Remington & Co, 35 St. Bride-street, London 1889. 2 vol., first edition. (9, in een review is sprake van 2 drukken bij Remington). Heel zeldzaam en voor $875 te koop, brrr (12, nr 235)                                   ed. Richard Bentley & Son, New Burlington Street, London. 1 vol. 6 s. 1892. (9), 1st Bentley ed. )1892. 4th edition (9) (adv in An Old Maid’s Love)
ed. Collection of British Authors vol. 2650, Bernhard Tauchnitz, Leipzig 1890. 1 vol. Tauchnitz herdrukken: 1926 met advertentie van inmiddels 15 andere werken van MM in druk.(eb) . 1890, ook An Old Maid’s Love in druk. (eb). Ook 1890 zonder advertentie of melding. (eb)
ed. Idem in 1 band met Stanley J.Weyman, The house of the wolf, a romance. vol. 2665. Ooit in het bezit van Florence S. Nightingale (!). (eb, zie e-mail Richard B.voor het interessante verhaal van samen ingebonden tauchnitzen.)
ed. Frank F. Lovell & CO., 142 and 144 Worth Street, New York. First US edition. Copyright John W.Lovell. Oxford edition. Nr.79. 1890. 312p. (eb)
ed. Joost Avelingh, A Dutch Story. D.Appleton and Company. New York. 320 p. 1890, June 1. Of Appleton’s Town and Country Library. (12), 1894. (eb), 1895 (13) en 1897 (12), 1898, 1899 (13) $1,50

 

ed.R. Fenno & Company, 112 Fifth Avenue, New York City. 312p. Zj. (ca. 1900) Titel: The sin of Joost Avelingh. (eb)
ed. A.L.Fowle, New York 1906. Appleton’s library of historical fiction. 320p. titel: Joost Avelingh: a grand Dutch story. Ook in De Luxe editie. (13)
ed. Akron, St Aubert Guild, Ohio, US. Met introduction uit 1906. Editor G.Mercer Adam. Academy edition of International authors. Hiervan ook een digitale versie uit 2010.(13)
ed. Constable, London 1914. The Works of Maarten Maartens VIII. 316p. (7)
ed. British Library, Historical Print Editions, 2011. (12)
ed. HardPress Publishing, 2012. (12)
ed. 2018, Facsimile Publisher, India. 361 p. Reprint editie 1890. Titel: Joost Avelingh: a Dutch Story. (12)
ed 2018, Facsimile Publisher, India. 340 p. Reprint editie 1894. Titel: Joost Avelingh, a Dutch story. (12)
ed 2018, Facsimile Publisher, India. 344 p. Reprint editie 1898: Joost Avelingh: a Dutch story. (12)
ed 2018, Facsimile Publisher, India. 340 p. Reprint editie 1913: The sin of Joost Avelingh: a Dutch story. (12)
ed. Wentworth Press. Reprint. Zj. (12)
ed. Palala Press. Reprint zj. Titel: Joost Avelingh: A Dutch Story. (12)

 

Een liefhebber kan nog vrij gemakkelijk de Bentley-uitgave van An Old Maid’s Love bemachtigen via een antiquaar. Andere uitgaven zijn zeldzamer.

 

1891 An Old Maid’s Love. A Dutch Tale told in English.
ed. Richard Bentley & Son, New Burlington Street, London 1891. 3 vol. (9)
ed. Bernhard Tauchnitz, Leipzig 1891. 2 delen, nr.2714. (adv in Joost Avelingh).(13)
ed. National Book Company, New York 1891. 326p. (12)
ed. Richard Bentley and son, New Burlington street, London. 1891, 1892 (13), 1894. A new edition. 456 p. 1 vol. 6 shilling. (eb)(12)
ed. H.M.Caldwell, New York 1891. Library of famous books by famous authors. 320 p (13)
ed. R.F.Fenno & Company, New York, zj en ca 1900. (advertentie in ed. Joost Avelingh, eb)
ed. Kessinger Publishing, 2009. Titel als vorig nr. (12)
ed. British Library, Historical Print Editions. 2011. (12,13).                     ed. Forgotten Books, New York. 3 vols. Classic reprint. 2015 (12,13)
Ed Palala Press. Zj. Hardcover. Titel: An Old Maid’s Love: A Dutch Tale Told in English. (12)

Fenno & Company in New York en Constable in London gaven ook goedkope versies in druk uit. Respectievelijk in de Summer Series en Constable’s half-crown library. Constable stapte in bij de uitgave van A Question of Taste, gaf na 1904 Maartens’ romans in London uit, toen Bentley daarmee gestopt was. In 1914 verscheen het verzameld werk, The Works of Maarten Maartens, ook bij Constable in London.

 

1892. A Question of Taste. A Novel.
ed. W. Heinemann, London 1892. 241 p. (ook als ebook) (13)
ed. Heinemann and Balestier, Leipzig 1892. 240 p. Copyright edition. Serie: English Library., no 129. (was er ook een vestiging van Heinemann in Duitsland?) (13). Ook als ebook.
ed. The Crown Copyright series no.4, London 1892 . 241p. (13)
ed. Petherick & Co, Syndey 1892. serie: Petherick’s collection of popular European authors. 241 p. (9, 13)
ed. Petherick & Co, Melbourne 1892 . serie: Petherick’s collection of popular European authors. 241p. (zouden deze 2 aussies in feite dezelfde zijn?)
ed. Lovell, Coryell and Company, New York 1892. Copyright 1891. Lovell’s Westminster series nr 67. A Dime Novel. 156 p. (13)
ed. Constable, London. 1914. The works of Maarten Maartens. 241p. (13)
ed. BiblioLife, 2008. Reprint. Titel: A Question of Taste: A Novel. (12)
ed. British Library, Historical Print Editions. 2011. (12)

 

  

De uitgever/ het uitgevershuis George Bentley gaf niet alleen een serie romans van Maartens uit, ook nam hij voorafgaand aan de romanuitgave romans als feuilleton op in het tijdschrift: Temple Bar, A London Magazine for Town and Country readers. Dat lot viel God’s Fool ten deel, net als later The Greater Glory en Her Memory. In Nederland werden zo bijvoorbeeld romans van Louis Couperus uitgegeven.

 

1892. God’s Fool. A Koopstad Story.
verschenen als feuilleton in Temple Bar, A London Magazine for Town and Country Readers. Vol. 94, 95 en 96. Januari- december 1892. (9) (eb)
ed. Richard Bentley and son, London, 1892. 3 vol. (9). Ook als Digitized Book from the University of Illinois at Urbana-Champaign and the Open Content Alliance. 2010 www.archive.org (13)
ed. Bernhard Tauchnitz, Leipzig 1892. Collection of British Authors. In two volumes, 2876 en 2877. Vol.I 272 p. Vol II 270 p. Collection of British Authors vol. 2876 en 2877. (eb)
(eb, in 1 band, behoorde eerder aan G. Wallace + eb in 2 banden, behoorde eerder aan Ernest Alers Hankey, uitvinder van de zakdoek?)     ed. D.Appleton and Company, 72 Fifth Avenue, New York. 1892. Copyright edition. First American edition. Behoorde eerder aan Mary Mill, dec. 25 1892. 446p, $1.50 (eb)(12), 1897 (13)
ed. Appleton and company, New York 1894, 446 p., 7th edition (12) en 10th edition 1897 (12)
ed. MacMillan, London 1902. Re-issue. 442p. (13)
ed. Constable and Company, London 1914. The Works of Maarten Maartens IV. First edition. (13)
ed. Nabu Press, 2010 en 2012. Reprint. (12)
ed.British Library, Historical Print Editions, 2011. (12.                             ed. HardPress Publishing, 2012. Titel: God’s Fool: a Koopstad Story. (12)
ed. Forgotten Books, New York. Vol. I en II. Classic Reprint. Zj. (12)
ed. Facsimile Publisher, India, 2018. Vol. I. 284 p. , vol II 284 p. Reprint editie 1892: God’s Fool: A Koopstad Story. (12). Ook in leer gebonden!
ed. Forgotten Books, vol.1, 2 en 3. Classic reprint. New York. zj. (12)
ed. Palala Press, hardcover. Zj. (12)
ed. Wentworth Press, zj. Reprint (12)

 

Het is natuurlijk prachtig dat er tegenwoordig facsimile uitgaven beschikbaar zijn, die benaderen een beetje de leeservaring van het lezen van een oud boek. Toch blijft het vinden van een druk uit de dagen van Maartens’ schrijverschap fijn. Zo af en toe lukt het nog er een te vinden, zoals bij deze fraaie uitgave van de New Yorkse uitgever Appleton & Company, die een aantal van Maartens’ romans uitgaf. Of een uitgave van Tauchnitz, waarbij het altijd weer spannend is welke omslag/ band de eerste eigenaar liet maken. 

 

   

1894. The Greater Glory. A Story of High Life.
– verschenen als feuilleton in Temple Bar, A London Magazine for Town and Country Readers. Vol. 97 t/m 101 ? – december 1893 en januari – april 1894. (Deel 97, 98, 99, 101 (eb.)
ed. Richard Bentley and Son,New Burlington Street. London 1894. 3 vol. first edition. Price 6s. 470p. (eerste uitgave na het feuilleton. eb, 9, 12) Ook 1895 a new edition. (13) Editie 1895 ook als ebook. (13)
ed. D.Appleton & Co., 72 Fifth Avenue, New York 1893. 1st American edition. 472p. $1.50 (12). Ook 1894, 1895, 1897. (12,13)
ed. Bernhard Tauchnitz, Leipzig 1894. In two volumes. Vol.I288 p. Vol.II 287 p. (eb) Collection of British Authors, vol. 2965 en 2966. (eb)
ed. Macmillan, London 1902. Re-issue. “Originally published 1894”. 470p. (13)
ed. Constable and Company 1914, The works of Maarten Maartens ? (13)
ed. Biblio Life. 2008 en 2009. Reprint. Paperback. (12)
ed. British Library, Historical Print Editions, 2011. (12)
ed. Books on Demand LTD, 2015. (13)
ed. Facsimile Publisher, India 2018. Vol. I en II. Titel: The greater glory: a story of high life. 1893. En 1894. (12)
ed. Forgotten Books, New York, 2 vols. Classic Reprint. zj. (12)
ed. Palala Press, hardcover. Zj. (12)
ebook Hathi Trust Digital Library. (13)

 

 

 

1895. My Lady Nobody. A Novel.

als serial/ feuilleton in The Graphic, in wekelijkse afleveringen van 5 januari 1895 t/m 24 juni 1895. Met illustraties van Jan Hoynck van Papendrecht.
ed. Richard Bentley and son. Publishers in Ordinary to Her Majesty the Queen. London 1895. 535 p. 1st edition. (eb)
ed. Harper & Brothers Publishers. New York 1895. Illustrated. (24 afbeeldingen door J.Hoynck dd 1894/5) 413 p. Copyright/first American edition. (eb) (12)
ed. Bernhard Tauchnitz, Leipzig 1895. In two volumes. Vol.I 279 p. Vol. II 279 p. Collection of British Authors. Vol.3066 en 3067. (eb, eerder van Hedwig Oser,), ook 1897 (12)
ed. Harper & Brothers, New York 1895. 413 p. 8 illustraties. (ook als ebook Hathi Trust Digital Library ) (12,13)
ed. Macmillan, London 1902. Re-issue.” Originally published 1895”. 535 p.
ed. Constable, London 1914. The works of Maarten Maartens.VIII 535 p. Met 23 of 24 illustraties. (12,13)
ed. Biblio Life. 2009. Reprint?
ed. Nabu Press, 2010.
ed. British Library, Historical Print Editions, 2011. (12)
ed. Hard Press Publishing, 2012. (12)
ed. 2018, Facsimile Publisher, India. Reprint editie 1895: My Lady Nobody; a novel. 484/481 p. (12)

 

 

1898. Her Memory.
eerst verschenen als feuilleton in Temple Bar, A London Magazine for Town and Country Readers. Vol.114 May- August 1898 chapters I- VI. (eb) + nr 115 september 1898- december 1898, chapters VII- XVIII. (eb)
ed. Tauchnitz, Leipzig 1898. 271 p. Copyright edition. Octavo.(12,13)
ed. Macmillan, London 1899.                                                                  ed. Morang, Toronto, Canada, 1898.
ed. D.Appleton and Company, New York 1898. 328 p. Met afbeelding auteur. First US edition. (eb)(12).
ed. D.Appleton and Company, New York 1899. 329p. (ook als pub)(12,13)
ed.The works of Maarten Maartens. VII Her Memory. Constable and Company Ltd., London 1914. 281 p. (eb)
ed. Macmillan 1902, London. (12)
ed. 1898 op microfiche, Toronto. G.N.Morang 1993. (12)
ed. Biblio Life, 2009. (12)
ed. Nabu Press, 2010, India. (12)
ed. British Library, Historical Print Editions, 2011. (12)
ed. Hard Press Publishing. 2012. (12)
ed. 2018, Facsimile Publisher, India. Reprint editie 1898. (12)
ed. Palala Press, zj. Reprint. (12)

 

 

1904. Dorothea: a Story of the Pure in Heart.

ed. Archibald Constable and company, LTD, 2 Whitehall Gardens, London 1904. 573p. (eb)
ed. Tauchnitz, Leipzig 1904. Collection of British Authors nr. 3741, 3742, 2 vols. vol.2 360p. (13)
ed. Constable & Co, London 1913. The Westminster Library of Fiction. 573p. 3rd impression. (eb). Ook als ebook via Hathi Trust Digital Library. (13) titel: Dorothea: a story of the pure in heart.
ed. D. Appleton and Company, New York , May 1904 . First/ copyright edition. 552 p. Titel: DOROTHEA A Story of the Pure in Heart. (eb)
ed. Constable & Co, London 1914. Dorothea. A Story of the Pure in Heart. The Works of Maarten Maartens Volume IX. (12,13)
ed. Constable & Co, London 1917. serie: Constable’s half-crown library. 573p. (13)
ed. HardPress Publishing, 2012. Reprint editie. Titel: Dorothea: a Story of the Pure in Heart. (12, 13)
ed. Forgotten Books 2016. Classic Reprint. (13)
ed. Facsimile Publisher, India. 2018. Reprint editie 1904 en 1913. 559/ 596 p. (12)
ed. Classic reprint, Forgotten Books. Zj. (12)
ed. Wentworth Press. Reprint zj. titel: Dorothea: A Story of the Pure in Heart. (12)

 

 

Dit is een voorbeeld van een facsimile uitgave van The Healers. Het is een gladde paperback, netjes uitgegeven. Het hele boek een fotokopie van een Tauchnitz uit 1906. Maar het ruikt en voelt natuurlijk heel anders aan. Een pluspunt is, dat het in veel gevallen betaalbaarder is dan de aanschaf van een oud exemplaar.


1906. The Healers.                                                                                    ed. Bernhard Tauchnitz, Collection of British Authors, Leipzig 1906. Copyright edition in two volumes. Nr. 3873 en 3874. Vol.I 287 p Vol.II 279 p. (eb)(13)
ed. Archibald Constable and company LTD, London 1906. 379 p.” Copyright in the United States of America.” (eb). A new edition 1906. (13)
ed. D. Appleton and Company, New York 1906. First American edition. (13)
ed. Copp Clark, Toronto 1906 . 379p. (13). Op microfiche in de bibliotheek van Ontario, Canada. (13)
ed Constable and Co., London, 1911. Constable’s sixpenny series. 144p. (13)
ed.2015 Forgotten Books, ISBN 978-1-331-57182-7. (eb)
ed. Facsimile Publisher, India, 2018. Vol I 300 p. en II. 292 p. Uit 1906. (12). Ook in leer gebonden/ leather bound! (12)
ed. Forgotten Books. London 2015. www.forgottenbooks.com. Classic reprint van de Tauchnitz editie uit 1906 i n 2 delen. (eb)
ed. Kessinger Publishing 2008 en 2010. Reprint. Paperback. (12)
ed. Nabu Press, 2010. (12)
ed. Wentworth Press, zj. Reprint. (12)
ed. Palala Press. zj. Hardcover. (12)

 

   

1907. The New Religion. A Modern Novel.
ed. D.Appleton and Co, New York 1907. 382p. First American edition.(12, voor €300, met correcties en aantekeningen van Maartens in de kantlijn waar de Amerikaans uitgevers misdrukken van de Britse onbegrijpelijk maakten? !)
ed. Methuen & Co LTD. 36 Essex Street W.C. London 1907. 384p. First edition. (12) Second edition november 1907. (eb)
ed. Methuen & Co. LTD. 36 Essex Street W.C. London. 1908. (13)
ed. Bernhard Tauchnitz, Leipzig 1907. 286 p. (3) (ook als ebook)
ed. General Books, 2012. (12)
ed. Forgotten Books, Classic reprint. Zj. (12).                                        ed. Palala Press. Hardcover. Reprint. Zj. Titel: The New Religion: A Modern Novel. (12). Idem met als titel: The New Religion.
Gyan Books, Delhi India 2018, een uitgave van 100$ in leer gebonden met goudopdruk. (12)

 

 

1910. Harmen Pols, peasant.
ed. Methuen & Co LTD. 36 Essex Street W.C. London. April 1910. States: first published in 1910. 324 p. (eb)
ed. Tauchnitz edition, collectie of British authors vol.4211. copyright edition. in one volume. 319 p. Leipzig 1910. (eb). Ook als ebook (13)
ed. John Lane Company. New York 1910. Copyright edition. 320 p. (eb). Ook als ebook, Hathi Trust Digital Library. (13)
ed. Nabu Press, 2011. Reprint. (12)
ed 2018 Facsimile Publisher, India. 324 p. Naar de editie van 1910. (12)
ed. Forgotten Books, New York. Classic reprint. zj. (12)
ed. Palala Press, zj. Reprint. (12)

 

 

1909. The price of Lis Doris.
ed. Methuen&Co. LTD. 36 Essex Street W.C. London 1909. 461p. (12)
ed. D. Appleton and Company, New York. October 1909. First American edition. 402 p. (eb) ebook via Hathi Trust Digital Library. (13)
ed. Bernhard Tauchnitz, Leipzig 1910. Collection of British Authors. 2 vols. 320 p. (eb.)
ed. Copp & Clark, Toronto, Canada. 1909. 461p. Op microfiche National Library of Canada no.78662. (13)
ed. Nabu Press, 2012. (12)
ed. Kessinger Publishing. 2008 en 2010. Reprint van de editie uit 1909. (12)
ed. Nabu Press, 2010.
ed. Palala Press. Hardcover. Zj. Reprint. (12)
ed. Forgotten Books, Classic Reprint. zj. (12)

 

1912. Eve: An Incident of Paradise Regained.
– ed. Constable & Company, London 1912. (12) Second impression ook in 1912. 359 p. (eb)(ook als ebook) (13)
– ed. Bernhard Tauchnitz, Leipzig. Collection of British Authors, 1912. 2 delen. vol.4340 en 4341. Ook als ebook, Hathi Trust Digital Library. (12,13)
– ed. E.P.Dutton & Co, New York 1912? , 359p. (13)

1914. The Works of Maarten Maartens. London, Constable and Company Ltd.

I The sin of Joost Avelingh: a Dutch Story. (13)
II. An Old Maid’s Love; a Dutch tale told in English. (13)
III
IV God’s Fool. (13)
V
VI
VII Her Memory. (13)
VIII My Lady Nobody.
IX Dorothea: a story of the pure in heart. (12)
X. t/m XVII
? Some Women I have known

Dat deze laatste lijst met verzameld werk niet compleet is, is raar natuurlijk. Ik vond in mijn bronnen niet meer informatie. Daarom zal ik een aanvraag doen bij de Stichting Maarten Maartens, met het verzoek om ook in de bibliotheek van het Maarten Maartenshuis te mogen kijken en daar aanvullende informatie op te tekenen. We zijn er nog niet!
Daarnaast zal ik een bibliografie maken van de om het Nederlands vertaalde romans en de verhalenbundels. Een lijstje met uitgevers. En ach, zo verder. Tot ik weer ga schrijven over het leven van onze schrijver. En liefst ook eens een start maak met het schrijven over de inhoud van zijn werk! Met een nieuw jaar, 2018, voor ons… en een verbeterende gezondheid, zal het vast beter gaan en vlotter opschieten. Dus: ik hoop tot volgende maand!

Januari 2018, Zuidlaren.

Bibliografisch. Over de novels.

Dit is een inleiding bij de Literatuurlijst van de engelse uitgaven van Maartens’ romans. De originals, zou je kunnen zeggen.

De romans zijn in deze lijst (in het hierna volgende blog) gerangschikt naar datum/ jaar van eerste druk, met de daarna de daarop volgende drukken. Voor u en mijzelf maakte ik de aantekening welke versie ik op de plank heb staan. Dat zijn natuurlijk de romans waarover de informatie het meest volledig is. ( Helaas vergat ik een aantekening te maken welke drukken ik daarnaast ook zelf heb ingezien, in eerder onderzoek in de jaren ’80, bijvoorbeeld in een bibliotheek. Die aanvulling zou op termijn nuttig zijn om dezelfde reden als waarom ik het eigen bezit aangaf.)
Waarom? Het is ondoenlijk om alle vindplaatsen wereldwijd fysiek op te zoeken. En helaas blijken er met regelmaat fouten te staan in de catalogi, zowel van bibliotheken als van antiquaren. (“ Sorry, ja, het is inderdaad een ander jaartal/ de titel klopte inderdaad niet” . Etc. ) . Dat betekent dat er ook in deze lijst, hoe zorgvuldig ik ook aan het speuren ben geweest, fouten zullen staan.

 

Wat valt er op aan de lijst zoals hij op dit moment voor ons ligt? Een aantal dingen.
Er zijn veel meer drukken bij meer uitgevers dan ik voorheen wist en had gedacht. Het vertelt ons meer, zowel over zijn populariteit in het engelse taalgebied als over de inkomsten die hij daaruit kreeg en het werk dat hij gehad zal hebben aan de communicatie met die uitgevers. Als hij dat zelf deed natuurlijk, wat ik niet weet. In de eigen tijd, zo rond 1900, waren er veel uitgevers van zijn werk.

Het doorlezen van de lijstjes met drukken is als het lezen van een verhaal, alleen moet je zelf tussen de regels meedenken. Zo kan het doorlezen van de lijst voor geïteresseerden boeiend zijn.  Bijvoorbeeld: de eerste 2 romans werden in eigen beheer uitgegeven, dat wekte blijkbaar de belangstelling van grote uitgevers. Hé, Tauchnitz regelde het copyright voor het continent, blijkbaar waren de rechten voor drukken op het vaste land anders dan voor de Britse eilanden. En in de US gold weer een ander copyright.

Een ander voorbeeld: een loszittende band van een uitgave van The Sin of Joost Avelingh, in leer gebonden, is niet alleen jammer van het kapotte leer, maar ook een boeiend inkijkje in de zuinigheid met vlijt en het hergebruik van papier als grondstof bij de drukker.
De drukker van het boek, dat is ook weer een verhaal op zich. Tauchnitz in Leipzig, zo blijkt uit kleine lettertjes achterin, kon in eigen beheer drukken.Uitgever en drukker in een. Dat spaart vast op de kosten. De zwaardere, luxere uitgaven in linnen of leer hebben een uitgever én een drukker. Het is soms even zoeken naar de drukker, maar ergens vind je een kleine regel of bij wie en waar er gedrukt werd.

Dit soort kleine verhalen tussen de regels door maken de bibliografieën voor mij interessant. Het werken eraan, in kleine hanteerbare porties, was leuk. Natuurlijk ben ik nu nieuwsgierig of er nog eens iemand anders naar kijkt en dezelfde of misschien wel meer of nieuwe conclusies verbindt aan de nieuwe bibliografie die zo onstaat. Lezer, lees je mee?

In de afgelopen 10 jaar is er nogal wat herdrukt in facsimile uitgaven. Blijkbaar is het de handel waard en is een een herlevende markt voor zeldzame uitgaven. Bij het klaarmaken van dit stuk voor publicatie op de site werd ik zelfs overvallen door een nieuwe uitgever, in India: Gyan Books in Delhi, bij wie zelfs romans in leer gebonden en met goudopdruk besteld kunnen worden voor de liefhebber die er niet tegen op ziet daar 100$ voor neer te leggen. Het staat chique misschien? Maartens deed het zelf ook, de romans die hij aanschafte bij de boekbinder in leer laten inbinden. Maar in die leren kaft zat dan ook wel een mooie druk. Als in die Indiase versie een print van een eerste druk op glanzend papier zit, lijkt me dat toch een wonderlijke combinatie. Over smaak valt natuurlijk niet te twisten, de meest interessante vraag is: is hier een publiek voor? Een vlotte check vertelt dat  Gyan Books meer romans uitgeeft in 2018, ik nam ze nog niet op.

De informatie die wordt gegeven in de onderstaande bronnen is niet altijd helder en soms zelfs bizar, of onbetrouwbaar, of onzorgvuldig. Dat geldt vooral voor de nummers 12 en 13 hieronder. Voor wie het leuk vindt om na te nr. 205 op biblio.com (dd 17.01.’18) getuigt bijvoorbeeld van weinig kennis van zaken: een regelmatig aangeboden roman wordt aanbevolen als Hoogst Zeldzaam en heeft een bijpassende vraagprijs, 350£. Zo zag ik tijdens het naspeuren der lijsten alle facetten van handel in oude boeken passeren, van gedegen kennis tot flauwekul.
De uitgevers van classic reprints, of facsimile uitgaven, zijn bijna allemaal erg kort wat de bronvermelding betreft. Je moet een uitgave dan kopen om te zien om welke editie het gaat. Zo kocht ik The Healers in de serie Forgotten Books om erachter te komen dat daarvoor de Tauchnitz-uitgave uit 1906 was gebruikt. Om er daarna achter te komen, dat Forgotten Books uitgaven in paperback verzorgt, dat Palala Press dezelfde uitgave in hardback doet en dat beide terug te vinden zijn bij www.wordery.com. Op deze wijze werden 12 titels uitgegeven: 9 romans en 3 verhalenbundels.
Het traceren van herdrukken van een roman bij een uitgever blijkt lastig te zijn, op de wijze waarop ik gezocht heb. Daarvoor zou een andere zoekmethode gebruikt moeten worden, die beter dan door ondergetekende opgepakt zou kunnen worden door iemand met meer kennis van het uitgeversvak.

Ik startte met werken aan deze lijst op woensdag 29 november 2017, zo vertelt mijn logboek. Daarna dijde het bibliografische universum uit als een melkweg. Ik vond veel meer dan ik ooit tevoren dacht. Een voorbeeld: ik vond 2 drukken van The sin of Joost Avelingh, bij Bentley in 1892, een 1e en een 4e. Druk 2 en 3 zijn blijkbaar niet aanwezig bij bibliotheek of antiquaar, ik zag ze nergens. Dat geeft aan dat er in dat jaar alleen al minimaal 4 drukken bij deze ene uitgever waren.
Wat me ook opviel: de onzorgvuldigheid in de typografie waar het de titels van boeken betreft. Een punt (.), komma (,) en dubbele punt (:) worden bij een aantal romans in de titel vrijelijk gebruikt. Ook de titel zelf kent varianten. In de lijst hieronder zijn daar voldoende voorbeelden van te vinden.
De titels zijn ook niet veilig bij een herdruk. Zo verdwijnt bijvoorbeeld de ondertitel/ het deel van de titel ‘ a modern novel’ bij herdrukken van The New Religion. A modern novel. Dit komt regelmatig voor bij uitgaven in de VS en meer nog bij de moderne reprints.

En dan nu, tot slot, de bronnen van informatie bij deze levende lijst. (levende lijst? —> zie eerder blog over de bibliografie) . Niet alle bronnen noem ik steeds. Wel de laatste of meest volledige bron van informatie. Ik ga niet in op de verschillen in opnamen in de verschillende bibliografieën, hoewel die op zich al een studie waard zouden zijn. Een studie die meer geschikt is voor iemand met een monnikenkarakter, groter dan dat van mij.

Bronnen:
1.Van Maanen, 1927
2.Letters, 1930
3.Agnes Licht, 1986
4.Henrik Breuls, 2005
5.Bouwe Postmus, 2015
6.Koninklijke Bibliotheek Den Haag
7.Cambridge University Library catalogus
8.British Library London
9.At the Circulating Library, a database of Victorian Fiction 1837-1901= victorianresearch.org
10.Smart Cat= catalogus RUG universiteitsbibliotheek.
11. eb= in eigen bezit
12. biblio.com , abebooks.com en www.boekwinkeltjes.nl = aanbod antiquariaten in Nederland en wereldwijd
13. WorldCat.org = wat er wereldwijd in bibliotheken staat.

januari 2018, Zuidlaren.

Bibliografisch. List of short stories.

“ A newly accessible form of entertainment could be found in the popular magazines of the period. Print had long been a luxury, but by the mid-19th century inexpensive printing and distribution systems led to an explosion in the number of magazines produced and sold. Publishers competed for a share of the market and were quick to exploit any interest area that appeared. There were magazines aimed at men, married women, single girls, a few for children and some for all the family. Gardening, farming, fashion, satirical and political magazines, the list goes on and on. Low prices meant that magazines were an affordable pleasure for even the lowest middle classes. They offered a similar mix of interest and escapism to that of today’s magazines.  (….) The Sunday Magazine called Good Words, however, offers a more upbeat Victorian Sunday wit articles on subjects as varied and outward looking as modern steam laundries, a journey across Africa and textile recycling. “ Dit citaat staat op p.70-71 van Victorian Farm, Rediscovering Forgotten Skills, by Alex Langlands, Peter Ginn en Ruth Goodman. (London, Pavilion Books, 2008) Het illustreert goed in welke context de onderstaand verhalen van Maarten Maartens werden gepubliceerd en lezers vonden. 

109 short stories zagen in engelstalige of internationale kranten, tijdschriften en bundels het levenslicht. In het Engels, de taal waarin Maartens ze schreef. Dat is een veel groter aantal dan ik kende, voordat ik aan deze lijst van short story’s begon.  109 verschillende tel ik er nu. Daarbij is het wel zo,dat een enkel verhaal onder een andere titel opnieuw gedrukt werd. We weten (nog) niet of er aan de inhoud gesleuteld was, zoals bij de vertalingen in het Nederlands. Het lijkt aannemelijk dat dit niet zo is, maar we zijn graag zorgvuldig, dus tellen we ze voorlopig als unieke uitgaven.

Het is een hele lijst. Een lijst die getuigt van schrijfplezier, want in de betrekkelijke korte tijd van zijn schrijversleven werden ze gepubliceerd. Tussen 1900 en 1915 is het overgrote deel verschenen. De productie kwam rustig op gang met  A drop of blood (1893), Life nights watch(1893) en The Bargain (1894). In de jaren ’97, ‘ 98 en ’99 kwam Maartens goed op gang met  A Life (1899), All my story (1899), An author’s story (1899), Annette de Viroflay (1899), Lady Mary’s Mistake (1899), Little Mary (1899), Lord Venetia (1898) Madame de Mersy (1899), My Cousin Sonia (1899), Princesse! (1899),  en The Fair-lover (1897). En daarna schreef en publiceerde hij er lustig op los. Ik bewonder de kwaliteit en kwantiteit van de short stories. Die staat voor veel schrijf- en leesplezier.

Hoe is deze lijst samengesteld? Door de bestaande bibliografieën naast elkaar te leggen en een aantal catalogi van bibliotheken te raadplegen. Door in de verhalenbundels te kijken welke verhalen daarin staan. En door te snuffelen bij boekhandelaren, online en in het veld. Een deel van de inhoud van eerdere literatuurlijsten blijkt dan overeen te komen. Wonderlijk genoeg namen mijn voorgangers niet alles van elkaar over, bij een ieder vond ik soms iets nieuws. Soms een verhaal van welks bestaan ik nog niet op de hoogte was. Een andere keer een tijdschrift waarin het al eens gepubliceerd was, voordat het in een van de bundels terechtkwam. De mooiste vondst was er een die ik recent deed: The FictionMags Index. Daarin vond ik van heel wat verhalen het tijdschrift waarin ze gepubliceerd werden, voordat ze in een bundel terechtkwamen. En dat dan vaak in de US, want de index is een initiatief van een Amerikaanse literatuurliefhebber. Dank voor deze lijst!

Is mijn lijst het laatste nieuws over de bibliografie aangaande short stories? Natuurlijk niet. Als het mij lukte om in een paar maanden een completere lijst te maken, onder andere door het gelukkige toeval van de aanschaf van een aantal tijdschriften of delen daarvan, dan is het aannemelijk dat er nog meer materiaal te vinden is. Toch wil ik hem nu graag plaatsen, om een uitgangspunt voor verdere studie te hebben en die openbaar te maken. Het is zonde als anderen die Maartens bestuderen opnieuw beginnen, ze kunnen voortbouwen op wat mijn voorgangers en ik deden. Daarnaast is het gewoon fijn om dit derde stuk in het drieluik over de short stories te delen. Ik vind het mooi dat het me gelukt is om deze lijsten samen te stellen en zo een bijdrage te leveren aan completere informatie over Maartens.

Voor meer uitleg over de korte verhalen die Maartens schreef kun je eerdere bijdragen lezen: Het zomerreces, Puzzelen aan de bibliografie, de 2 eerdere bijdragen getiteld Bibliografisch. Hieronder volgt nu de lijst met short stories zoals ze in het Engels zijn gepubliceerd, waar en wanneer dat gebeurde, gerangschikt op titel. Net als bij de lijst van in het Nederlands verschenen verhalen gebruik ik afkortingen om aan te geven hoe ik aan mijn informatie kwam. Dat betekent dat dit een Levende Lijst is, zoals de andere literatuurlijsten.

Een Levende Lijst? Ja, gaandeweg zullen nieuwe vondsten of aanpassingen in de informatie over een titel zullen worden bijgewerkt. Dat wordt dan geen nieuw verhaal, maar een verbetering van de lijst. Een lezer die waarde hecht aan deze literatuurlijsten doet er dus goed aan ze na een periode weer eens te raadplegen. Je weet maar nooit wat gesprekken met (andere) kenners, speurtochten op het www of in den lande weer aan verbeteringen tot gevolg hebben. Graag ontvang ik een mail als u nog een zinvolle aanvulling hebt.

Conservatief is de lijst ook, besef ik bij het nazien. Een beetje van ‘ eerst zien, dan geloven’. Ik nam niet als vanzelfsprekend aan dat een verhaal ook in alle drukken van een bundel zal staan. Natuurlijk zal dat in de meeste gevallen wel zo zijn. Het zal de kennismaking met de Nederlandse vertalingen in de jaren rond 1900 zijn die me argwanend heeft gemaakt. In het verlengde hiervan…. het lijkt misschien wat mal dat ik aangeef wat er in mijn boekenkast staat. Dat is niet om te pochen, al ben ik blij met mijn uitdijende collectie. Nee, wat ik handen heb gehad is boven twijfel verheven. Het is sterker dan lijsten van bibliotheken en antiquaren op het internet. Er bleken ook daar fouten in te staan, dat schreef ik eerder al. Wat ik met eigen ogen heb gezien, dat overtuigt me echt. Vandaar bron 11. Een gekkengetal voor de beste bron: die op mijn planken.

Eerlijk is eerlijk: met gepaste trots presenteer ik nu onderstaande lijst.  Het was een heel gepuzzel, ik ben voorlopig blij met het resultaat.

Gebruikte afkortingen ter indicatie van bron, inzien, eigendom, etc.:
1.Van Maanen, 1927
2.Letters, 1930
3.Agnes Licht, 1986
4.Henrik Breuls, 2005
5.Bouwe Postmus, 2015 (At home and abroad), 2017 (per mail)
6.Koninklijke Bibliotheek Den Haag
7.Cambridge University Library catalogus
8.British Library London
9.At the Circulating Library, a database of Victorian Fiction 1837-1901
10.Smart Cat, bibliotheek Rijksuniversiteit Groningen
11. in eigen bezit
12. The Fiction Mags Index. (www.philsp.com)

13. maartenmaartens.nl

 

A
A Argyment,
in: Lippincott’s Monthly Magazine, May 1909, vol.78, p 598 (7)
in: Lippincott’s Monthly Magazine, Nov 1906 (12)
in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p119 (11)

A Bit of To-Day,
in: My poor relations, Tauchnitz, Leipzig 1904, volII, p206-235 (11)
in: My poor relations, Constable & Co, Westminster 1903, p336 (11)

A Drop of Blood,
in: Woman at Home, 1893.
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)
Vertaald verschenen als:
Een offer in Het nieuws van den dag: kleine courant 4, 5, 6, 7 augustus 1897. (5)
Opgeofferd in: Leeuwarder courant, 23, 25 en 26 november 1895. (5)

A Gallic Victory (1871),
in: Scribner’s Magazine, september 1913, illustrations by André Castaigne. P 300-309 (kopie in 11. 1, 4, 12 en te downloaden op 13)
in: Scribner’s Magazine, July 1, 1913, vol.54, p 300 (7)

A Life,
in: Cosmopolitan, Sept 1899. (12)
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907. (11)

A Love Song,
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York. 1907 (11)
Vertaald verschenen in 1902 als Lied van Liefde, zie bij de Nederlandse verhalen.

All My Story,
in: Good Words 1899, London, Isbister and Company, p53, illustrated by Gordon Browne. (11)
in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p177 (11)
in: Six Short Stories, selected by dr.W.van Maanen, Meulenhoff, Amsterdam,-1930 (11)
zie onder: Mijn enige belevenis, Mijn eigen geschiedenis en De gebeurtenis van mijn leven. Zie aldaar.

A Modern Crime,
in: The Bystander (London), 17 January 1906 . Illustrations Sydney Seymour Lucas (1,4,5)
in: Short Stories, Oct 1906 (12)
in: Maarten Maartens, At Home and Abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten
Maartens, 2015. (11)

An Arrangement,
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

An Author’s Story,
in: Scriber’s Magazine, Dec 1899 (12)
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

Antiques: A Modern Incident,
in: Cassell’s Magazine, December (Christmas) 1908 (5, 12)
in: Maarten Maartens, At Home and Abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

Annette de Viroflay,
in: The Saturday Evening Post, October 21, 1899. (12)
in: The illustrated London News, no.3226, Saturday, February 16, 1901, p 229-231, illustrated by Balliol Salmon. (11)
in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p277. (11)
in: Some women I have known, London, Constable & Co, 1914, p277 (11)

A Resurrection,
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

C
Contract,
in: Frank Leslie’s Popular Monthly, March 1903. (12)

D
Diane de Bragade,
in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p205 (11)
in: Some women I have known, London, Constable & Co, 1914, p205 (11)

Diamonds,
in: Cosmopolitan, Dec 1903 (12)
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)
Zie onder: Diamanten

Divorce,
in: Ainslee’s Magazine, April 1903. (12)

Dutch Farmer,
in: The Windsor Magazine, May 1907 (4)

F

Five minutes’ conversation: Being an Ballroom Episode,

in: Ainslee’s Magazine (USA), March 1904 (bp) (12)
in: The Sketch (London), may or after may, 1904. (4,5)
in: Maarten Maartens, At Home and Abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

For a Song,
in: Illustrated Sporting and Dramatic. Christmas 1912. (1,4)

From The Memoirs Of Madame Junot,
in: Harper’s Weekly (USA), August 4, 1906 (bp)(12)
in: Pall Mall Magazine, July 1908, titel: The Emperor’s Ball (4,5)
in: Maarten Maartens, At Home and Abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

G
God and beast,
in: The Bystander (London), 27 January 1904. Illustration J.R.Skelton (4,5)
in: The Red Book, Aug 1904. (12)
in: Maarten Maartens, At Home and Abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

H
Her Father’s Wife,
in: Cosmopolitan, January 1902 (12)
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

Her Last Word,
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)
Vertaald verschenen als Haar Laatste Woord, zie aldaar.

Herrisdale,
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

  

I
In Extremis,
in: My poor relations, Tauchnitz, Leipzig, 1904, vol II, 193-203. (11)
in: My poor relations, Constable & Co, Westminster 1903, p327 (11)
Vertaald verschenen als In Extremis, Een Afscheid en In Verrukking. Zie aldaar, bij de Nederlandse verhalen.

Israels! A bit of biography,
in: The Windsor Magazine. An Illustrated Monthly for men and women. Vol.XXIII. december 1905 to May 1906, p.778-787. 3 Illustraties Maurice Greiffenhagen 1905. Copyright 1906, by Maarten Maartens, in the United States of America. Hoe kan het dat de tekeningen door M.Greiffenhagen al in 1905 zijn gemaakt? (11)
in: The Atlantic Monthly, Feb 1906. (12)
in: Brothers all, Tauchnitz, 1909, p7 (11)

J
Jan Hunkum’s Money,
in: Temple Bar, A London Magazine for town and country readers. The one-hundred-and-twenty-first volume, september to december 1900. London, Macmillan and co ltd.(7,11)
in: My poor relations Tauchnitz, Leipzig, 1904. Vol I, p 7-129 (11)
in: My poor relations, Constable & Co, Westminster 1903, p7. (11)

Jan Kees. The Dutch Farmer,
in: Youth’s Companion, febr.1907 (1).  NB: The Dutch Farmer, in: The Windsor Magazine, May 1907. (12) De Fiction Mags Index geeft hier aan dat het hier om een artikel gaat. Het zou om hetzelfde verhaal kunnen gaan.

John,

in: Temple Bar, A London Magazine for town and country readers. January to April 1900, vol 119, p206-220. (7, 11)
in: The Saturday Evening Post, June 17, 1899 (12)
in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p129. (11)
in: Some women I have known, London, Constable & Co, 1914, p129. (11)
in: Six Short Stories, selected by dr.W.van Maanen, Meulenhoff, Amsterdam, +-1930 (11)
Zie onder: Jan

L
Lady Mary’s Mistake,
in: Cosmopolitan, Oct 1899 (12)
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

Life Nights Watch,
in: Boston Journal, August 15th, 1893 ()

Little Mary,
in: Collier’s Weekly, Nov 18, 1899. (12)
in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p105 (11)
in: some women I have known, London, Constable & Co, 1914, p105 (11)

Lord Venetia,
in: Cosmopolitan, Oct. 1898. (12)
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)
Zie onder: Lord Venetia, feuilleton.

M
Madame de Liancourt,
in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p155 (11)
in: Some women I have known, London, Constable & Co, 1914, p155 (11)

Madame de Mersy,
in: Cosmopolitan, Dec. 1899 (12)
in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p227 (11)
in: some women I have known, London, Constable & Co, 1914, p227 (11)

Madame de Parfondrieu,
in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p81 (11)
in: some women I have known, London, Constable & Co, 1914, p81 (11)

Meess,
in: Temple Bar. A London Magazine for town and country readers. Vol.118, sept-dec 1899, p.190-206 (11)
in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p249 (11)
in: Some women I have known, London, Constable & Co, 1914, p249 (11)
zie onder: Miss.

Mister Brother Jonas,
in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p156 (11)

Mrs Marsham,
in: Lippincott’s Monthly Magazine, May 1909, vol.83, p 603 (7, 12)
in: Bystander, June 1910 (4)

Mrs Marstam,
in: Bystander, June 1910 (vm) (het lijkt waarschijnlijk dat Mrs Marsham en mrs Marstam dezelfde zijn en dat hier sprake is van een typefout.)

Mrs Russell,
in: The Anglo Saxon Review, december 1900 ( )
in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p27 (11)
in: Some women I have known, London, Constable & Co, 1914, p27. (11)

N
Nobody’s Child, A Twentieth Century Fairy-Tale,
in: Scribner’s Magazine, February 1909. Illustrations H.G.Williamson (1,4,5)
in: idem, kopie eb. P 198-208
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

O
Our cousin Sonia,
in: The Saturday Evening Post, oct 14, 1899 als My Cousin Sonia. (12)
in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p179 (11)
in: some women I have known, London, Constable & Co, 1914, p179 (11)
zie onder: Onze nicht Sonja.

Our Lady of Lies,

in: The New York Herald, March 31, 1901. (13)
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

 

P
Play,
in: The Tribune, december 1905 or after (4)
in: Success, december 1905 or after (4)
in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p259 (11)

Prayer,
in: The Smart Set, August 1907. (12)
in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p61 (11)
zie onder: Bidden.

Princesse!,
in: Collier’s Weekly, November 11 1899. (12)
in: The Illustrated London News no.3244, Saturday, June 22, 1901, p891-894, illustrated by A. Forestier. (11)
in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p55. (11)
in: Some women I have known, London, Constable & Co, 1914, p55 (11)

S
Scince and the Cow,
in: The Red Book Magazine, Feb 1907. (12)

Scotland, an Impression,
in: Woman at Home, august 1905 (1,4,5)

“Silly”, 

in: The Illustrated London News, July 22, 1899, 1st appearance, 3 pages: 91-94. Illustration by sir Amédée Forestier. (11)
in: My poor relations, Constable & Co, Westminster 1903, p246 (11)
in: My poor relations, Tauchnitz, Leipzig, 1904, vol II, p 71-91 (11)

Sir Geoffrey’s Theory,
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

T

Teetotal, Copyright 1907, by Maarten Maartens, in the United States of America. 

in: The Windsor Magazine, an illustrated monthly for men and women, vol. XXV . London, December 1906-May 1907, p.663-676.  Copyright 1907, by Maarten Maartens, in the United States of America. 3 Illustrations by Dudly Hardy.(11)

in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p227 (11)

Ten Million a Year,

in: Putnam’s Magazine, Dec 1909 (1,4, 12)

The Banquet,
in: My poor relations, Constable&Co, Westminster 1903, p 227 (11)
in: My poor relations, Tauchnitz, Leipzig, 1904, vol II, p 43-67 (11)

The Bargain,
in: The Woman at Home vol I, 1894. (12)
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

The Book-Keeper,
in: The Grand Magazine, Christmas 1908 (4,5)
in: Grand and all fiction Monthly. Christmas 1908. (1)
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

The Challenge!,
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

The Champagne Cup,
in: Northern Newspaper Syndicate. April 1915. (1,4)

A Comedy of Crime,
in: Cosmopolitan, Dec 1900 (12) als: A…. (12)
in: My poor relations, Constable & Co, Westminster 1903, p357 (11) The comedy of crime.
in: My poor relations, Tauchnitz, Leipzig, 1904, vol II, p239-263 (11) The comedy of crime.

The Comedy They Played,
in: London Magazine, May 1904 (5)
in: Hamsworth/ The London Magazine, no.77, vol XIII, p529-538 met 3 illustraties. Dit verhaal wordt gevolgd door een kerstgedicht, het zal verschenen zijn in de kersttijd en niet in mei en een andere uitgave dan de bovenstaande. (11)
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

The Comic Funeral, zie: The Will of Sarah Onderdop.

The Contract,
in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p138 (11)

The Death-Way,

in: The Windsor Magazine, an illustrated monthly for men and women. Vol.XXIV, June to November, London 1906. p.53-61. 4 illustraties van L.Raven-Hill. Copyright 1906, by Maarten Maartens, in the United States of America.  (11)
in: Watson’s Magazine, June 1906. (12)
in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p26 (11)
in: Six Short Stories, selected by Dr.W.van Maanen, Meulenhoff, Amsterdam +-1930 (11)
vertaald als: De Dodenweg

The Divine, The Avenger! Wherin Apollo incarnate drives a motor car,
in:Uncle Remus’s Magazine (Atlanta, GA), June 1907. Illustrations R.F.James (5,12)
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

The Doctor’s Dilemma,
in: The Strand Magazine, July 1908. Illustrations Cyrus Cuneo (4,5)
in: The Strand Magazine (US), Aug. 1908. (12)
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

The Dream Knight,
in: Cosmopolitan, april 1902. (12)
in: Current Literature, June 1907 (12)
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

The Dutch Farmer, article.

in: The Windsor Magazine, an illustrated monthly for men and women, vo. XXV . London, December 1906-May 1907, p.723- 732. illustrated from 2 pictures by Anton Mauve, 1 by Otto Eerelman and 12 photographs. Copyright 1907, by the Perry Mason Co., in the United States of America. (11)

The Duchess Eleanor,

in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p1 (11)
in: Some women I have known, London, Constable & Co, 1914, p 1 (11)

The Duel-Dance Of Szembény/ The Duel=dance of Seemberry/ Scembeny,
in: Country Life, 9 January 1909 (1,4,5)
in: idem, January 9th 1909, kopie eb, p 46-49
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

The Emperor’s Ball. From the Memoirs of Madame Junot,
in: The Pall Mall magazine, July 1, 1908, vol.42, p71 (vm, hb, cal., review by Vincent Bocchino?) (12)
zie From The Memoirs of Madame Junot

The Facts,
in: New York Herald, 21 June 1908. (5)
in: Illustrated London News, December / Christmas 1911 (1,4,5)
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

The Fair-lover,
in: Cosmopolis, Revue Internationale, no22, Octobre 1897, tomeVIII, p1-22. (11)
in: My poor relations, Constable & Co. Westminster 1903, p99 (11)
in: My poor relations, Tauchnitz, Leipzig, 1904, vol I, p133-167 (11)

The Fire Of Love,
in: Country Life, April 24th 1909, p 578-599 (kopie eb)
in: Putnam’s Magazine, May 1909. Translated by Wladyslwaw T.Benda (12) (1,4)

The Fool and The Idiot,
in: Metropolitan Magazine (USA), October 1908. (1,4,5) (12)
in: Grand Magazine, June 1909. (5)
in: Timaru Herald (New Zealand), 7 August 1909. (5)
in: Everybody’s Magazine, June 1926 (12)
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

   

The Great Hail Gamble,
in: The Pall Mall Magazine, Christmas double number, december 1905. Illustrated by A.S. Hartrick. p.46-733. (11)

The Heiress!,
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

The Hollanders at Home, 
in: The Pall Mall Magazine, July 1, 1908, vol.42, p368 (7)
in: The Pall Mall Magazine, Sept 1908. (12)
in: The Youth’s Companion, June 1908 (4)

Their Honour,
in: Collier’s Weekly. New=York. August 1913. (1,4)

The Kiss,
in: London Magazine, May 1909 (1,4)

The Library,

In: Windsor Magazine, an illustrated monthly for men and women, vo. XXV . London, December 1906-May 1907. Copyright 1906, by Maarten Maartens, in the United States of America. P.196-205. (= dec. 1906) 3 illustrations by Dudley Hardy. Een vervolg op Silly?(11)
in: Short Stories, Jan 1907 (12)
in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p78 (11)

The Little Christian,
in: Lippincott’s Monthly Magazine, March 1900, vol.65, p 418. (7, 12)
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

The Love of a Fool,
in: Putnam’s Magazine, July 1909. (vm, 12) May 1909 (4)

The Marseillaise,
in: The Argosy (UK), July 1934. (12)
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907. (11)
in: Six Short Stories, selected by dr.W.van Maanen, Meulenhoff, Amsterdam, zj,+-1930 (11)

The Minister’s Dog,
in: My poor relations, Constable & Co, Westminster 1903, p262 (11)
in: My poor relations, Tauchnitz, Leipzig, 1904, vol II, p 95-122 (11)
in: Six Short Stories, selected by Dr.W.van Maanen, Meulenhoff, Amsterdam, zj,+-1930 (11)
ook: Le chien du pasteur.  In: Revue Bleue, revue politique et littéraire. Quatrième série, tome VIII. 34e année – 2e semaistre. 1er Juillet au 31 December 1897. Paris 1897. P.169-175. traduit de l’ anglais par André Noël. (11)

The Mother,
in: My poor relations, Constable & Co, Westminster 1903, p 126 (11)
in: My poor relations, Tauchnitz, Leipzig, 1904, vol I, p171-243 (11)

The Nod. A Very Dutch Story,
in:The Pall Mall Magazine, edited by George R.Halkett. Vol.XXX. May to August 1903, pages 465-475,      3 ill by Edmund Joseph Sullivan. Copyright ed. (11)

in: The Argosy (UK), March 1927. (12)
in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p100 (11)

The Notary’s Love Story,
in: My poor relations, Constable&Co, Westminster 1903, p 204 (11)
in: My poor relations, Tauchnitz, Leipzig, 1904, vol II, p 9-40 (11)

The Marseillaise,
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

 

The Passport,
in: Harper’s Monthly Magazine, June 1904 (12)
in: The Argosy (UK), September 1931. (12)

The Permanent Fool,
in: The Smart Set, December 1905 (1,4,5,12)
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11).

The Promise,
in: The Century Magazine, Dec 1903 (als Promise, 12)
in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p276 (11)

zie: vertaald De belofte.

The Reader,
The Bookman. Supplement. Special Christmas number 1914. London, Hodder and Stoughton. (7)
(deze nog nazien! Er is ook versie in au, dezelfde? )
https://trove.nla.gov.au/version/41573099.

The Ring,
in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p190 (1)
zie: De ring. De Nederlandse vertaling.

The Sacrifice,
in: The Granta, november 1903, Cambridge (UK of US?, 1, 4)
in: The Granta, 25 November 1905 (5)
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11).

The Story of the Great Hail-Gamble,
in: The Pall Mall Magazine, Volume XXXVI (36), July – December 1905. (12) (11)
in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p206 (11)

The Summer Christmas,
in: My poor relations, Constable & Co, Westminster 1903, p180 (11)
in: My poor relations, Tauchnitz, Leipzig, 1904, vol I, p 247-278 (11)
in: Six Short stories, selected by dr W.van Maanen, Meulenhoff, Amsterdam, zj, +-1930 (11)

“The Trick”,
in: My poor relations, Constable & Co, Westminster 1903, p296 (11)
in: My poor relations, Tauchnitz, Leipzig, 1904, vol II, p147-170 (11)

The Virgin’s Shoe,
in: San Francisco Call, 30 December 1906 (5)
in: The New York Herald, March 1907 or after (4)
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11).

The Wedding,
in: The Smart Set, October 1913. (12)

The Woman’ s Victory,
in: Harper’s Monthly Magazine, November 1903. (12)
in: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (11)

The Will of Klaas Bunting,
in: The Red Book Magazine, August 1907. (12)

The Will Of Sarah Onderdop, originally The Comic Funeral,
in: The Scrap Book (USA), February 1908. (5, 12)

in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

Tom Potter’s Pilgrimage,
in: My poor relations, Constable & Co, Westminster 1903, p282. (11)
in: My poor relations, Tauchnitz, Leipzig, 1904, vol II, p125-143 (11)

Tuberculin,
in: The Windsor Magazine, an illustrated monthly for men and women. Vol.XXIV, June to November, London 1906. p.631-640. 4 illustraties van L.Raven-Hill. Copyright 1906, By Maarten Maartens, in the United States of America. (11)

in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p 42 (11)in: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p 42 (11)

V

Venetia’s Child,
in: Scribner’s Magazine, February 1905, p 165-172.(1,4,5, 12, kopie eb)
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

W
What Happened To-Morrow
in: Lady’s Realm, December 1907. (1,4,5)
in: San Francisco Call, 28 June 1908. (5)
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

Why he loved her,
in: The Saturday Evening Post, December 29, 1900. (12)
in: My poor relations, Constable & Co, Westminster 1903, p314 (11)
in: My poor relations, Tauchnitz, Leipzig, 1904, vol II, 173-189 (11)

Willy-Nilly,
in: Lady’s Realm, October 1908. Illustrations Lawson Wood. (1,4,5)
in: Maarten Maartens, At home and abroad, stories of love. Doorn, Stichting Maarten Maartens, 2015. (11)

 

Zuidlaren, vlak voor Kerst 2017. Ik wens u/ jou knusse kerstdagen en een gezond, gelukkig en vredig 2018!

 

Bibliografisch. Over de in het Nederlands vertaalde korte verhalen

Tijdens Maartens’ leven en ook nog daarna zijn er meer verhalen in het Nederlands vertaald en in tijdschriften en kranten gepubliceerd dan we eerder wisten.

Mijn lijstje uit 1986 bevat tussen 1893 en 1977 achttien uitgaven in het Nederlands, waaronder ook poëzie en romans. Daarbij zijn slechts zes korte verhalen in de betekenis van short story.
De lijst die ik de afgelopen tijd heb samengesteld is aanmerkelijk langer en bevat eenendertig titels. Deels zijn er overlappingen, er zijn verhalen onder meerdere titels uitgegeven. Omdat ze apart verschenen, heb ik ze ook apart meegeteld. Daar kun je over twisten, maar ik vind het logisch. Zeker omdat uit leeservaring van de vertalingen van The Sin of Joost Avelingh’ en My Lady Nobody bleek, dat vertalers de tekst hier en daar naar hun hand zetten of gewoon gedeelten oversloegen. Of dat bij de verhalen ook gebeurde weten we niet. Of er meerdere vertalers aan het werk zijn geweest ook niet. Ik vind dat er genoeg reden is om de diverse vertalingen apart mee te tellen.
Maartens werd blijkbaar meer gelezen dan we dachten. De Belofte bijvoorbeeld werd 1x in Noord Holland, 1x in Friesland en 2x in Indië uitgegeven. Haar laatste woord verscheen in 1902 in De Telegraaf, en in 1902 in Soerabaja en in 1906 in Batavia. Wat opvalt is, dat er in Nederlands Indië verhalen verschenen in het Bataviaasch Nieuwsblad, het Soerabajasch Handelsblad en de Sumatra Post. Dat zullen couranten geweest zijn. Het Bataviaasch Nieuwsblad heeft een eigen pagina op de Nederlandse wikipedia, Het Soerabajasch Handelsblad op de Engelse. Het Soerabajasch Handelsblad richtte het Het damesweekblad voor Indië op, wat eerder een magazine zal zijn geweest. Je kunt je er alles bij voorstellen, niet alleen een Engelstalig lezerspubliek maar ook nederlanders overzee konden genieten van Maartens’ beschrijvingen van het reilen in en zeilen in voornamelijk Nederlandse milieus. Verhalen over thuis.

 

Daarnaast werden sommige verhalen meerdere keren gedrukt onder een andere titel. In Extremis verscheen bijvoorbeeld nog een keer met als titel Een Afscheid. Het verhaal All My Story uit 1899 werd vaker vertaald, het verscheen respectievelijk als Mijn eigen geschiedenis in 1899, als Mijn enige belevenis in 1977 en als De gebeurtenis van mijn leven rond 1927 (? ). Dat zijn vier titels voor een verhaal, wat zou kunnen duiden op vier verschillende vertalers, of op uitgevers die rechten ontduiken, en in ieder geval aangeeft dat het verhaal gewaardeerd werd.

A Question of Taste, vertaald als Een kwestie van Smaak, valt strikt genomen niet onder de definitie van een (kort) verhaal, al heb ik ‘m in deze lijst nu wel opgenomen. Het is te lang voor een short story, werd als feuilleton uitgegeven in Het Vaderland in 1893/1894 en is meer een novelle of korte roman. De Moeder is uitgegeven in Warendorff’ s Novellen bibliotheek en heb ik zelf nooit in kunnen zien. Ik tel haar daarom nu wel mee met de zes verhalen, maar het zou goed kunnen zijn dat dat uiteindelijk ook een novelle blijkt te zijn. In het engels telt het verhaal vijftig bladzijden, daarmee bevinden we ons precies op de grens van kort verhaal naar novelle, die immers tussen de vijftig en honderd bladzijden beslaat. In theorie kan een Engels origineel dus een novelle zijn en een Nederlandse vertaling een kort verhaal.
Eigenlijk is het jammer dat we de term short story gebruiken, uit de Engelse literatuurtheorie. Dat is er in de Nederlandse literatuur zo ingeslopen. Zou het zo kunnen zijn dat het verhaal in de negentiende eeuw niet binnen de theoretische kaders van de twintigste eeuwse literatuurtheorie valt? Dat lijkt mij een aannemelijke gedachte. Mijn geheugen laat me eerlijk gezegd in de steek op dit moment. Ik zal een aantekening maken nog eens in de literatuurtheorie te duiken, die wetenschap zal de afgelopen jaren ook niet stilgezeten hebben.

Wat schreef ik in 1986 zoal over de verhalen? Dat veel auteurs eerst verhalen schrijven en met de daarbij opgedane kennis en ervaring later overstappen naar het schrijven van romans. Bij Maartens ging dat precies andersom. Na de publicatie van zevental romans, na de uitgave van Her Memory, zette hij zich aan het schrijven van verhalen. Ik citeer:
“ Van Maanen zegt dat er een verschil is tussen de perfectie waarmee de romans en de verhalen geschreven zijn. Een verschil dat groter is dan gebruikelijk. De romans bij Maartens zijn geen lange verhalen, maar eerder een aaneenschakeling en dooreenvlechten van korte verhalen, knap of minder knap met elkaar verbonden. Maartens was zijn taak als romanschrijver, van het in handen hebben van alle lijnen in het verhaal, en de aandacht van de lezer door spanning vast te houden, niet volledig meester. Het verhaal kon Maartens, door zijn handelbaarheid en overzichtelijkheid beter hanteren.

Natuurlijk levert de techniek van het schrijven van een short story ook specifieke moeilijkheden op: “ Sketchy as the characters necessarily are, they must yet be drawn with just so much and subtle selection of detail, that they impress us real and finished human beings. The story must have its introduction, its climax, its crisis, its ‘ denouement’, just as well as any novel; and they must be skillfully distributed. Description and dialogue, action and thought, should be nicely weighted off. There must be dramatic interest, and a good quantity of it. The story should form a whole, yet leave food for information.”

Van Maanen schrijf, na een paar beroemde voorbeelden genoemd te hebben, dat de verhalen van Maartens bijna perfect zijn. Ze zijn heel direct, er is dramatische spanning en een goed dialoog, en een subtiele keuze van details, die met verbeeldingskracht zijn gekozen. Natuurlijk zijn niet alle verhalen even goed, maar de meeste geven levendige en interessante beelden van een bonte verzameling mensen. De beperkingen van het verhaal hebben er de auteur bovendien van weerhouden te veel te moraliseren vanuit zijn auctoriale positie. En één tekortkoming van zijn romans, het teveel aan personen en gebeurtenissen, is in zijn verhalen ook afwezig. “ (…) I am of opinion that in the narrow limitations of the short story Maarten Maartens moves with as much ease and grace, but with more descretion and self-control than in the novels. “

Het oordeel van R.L.Magne staat tegenover dat van Van Maanen. **) “ Men zou geneigd zijn te gelooven dat de aard van zijn talent, de fijnheid zijner analyse, de elegante soberheid zijner wijze van beschrijven Maarten Maartens voorbeschikten voor de Novelle en dat het overmatige in zijn compositie vanzelf verdwijnen moest in dit genre. Het is zonderling: juist in de Novelle beweegt hij zich niet gemakkelijk. Het is of hij een omvang van langere duur met zijn persoon nodig heeft om over al zijn vermogens de beschikking te krijgen. “

In Engeland, waar de short story een heel eigen traditie kent, vonden critici Maartens ‘ a master of the short story’ en ‘ A brilliant stylist, he brought the cult of the short story to somewhere near perfection, his English being beautifully crisp and powerfull. ***). “

Wat jij, u of ik nu van de korte verhalen vind(t), that is the question. Geeft het lezen plezier en ontspanning? Leren we er wat van? Bieden ze een moment van escape uit onze hectische 21ste eeuw? Uit onderzoek onder lezers is gebleken, dat iedere lezer onder het lezen van een verhaal of roman zijn eigen boek creëert op grond van bijvoorbeeld kennis, levenservaring, oplettendheid en smaak. De een valt voor een goede plot, de ander voor mooie zinnen. Voor mij is het gemakkelijk, ik ben het niet eens met Magne en herken me grotendeels in de beschrijving van Van Maanen. Van de meeste verhalen die ik las, genoot ik. Eerlijk gezegd niet zozeer van de vertalingen die nu oud zijn, wel van de meer recente. En zeker van de originelen in het Engels. Maartens was een goede verteller die lezers van nu boeien kan met zijn taalgebruik, zijn humor en de ethische kwesties die hij aanroert. Hoe meer lezers te vinden, dat is de vraag. Misschien wel via deze site?

Mocht jij/ u, lezer, direct zin krijgen in een fijn kort verhaal van Maarten Maartens….kijk eens op www.boekwinkeltjes.nl en zie daar een stuk of zes betaalbare uitgaven van Vrouwen die ik heb gekend uit 1977, een paar maal Six short stories en Novellen en verzen. Goede aanschaf, alvorens eventueel over te stappen op romans. Daarvan zie ik er alvast een staan, die zeer betaalbaar is, De zonde van Joost Avelingh. En van daar kan het avontuur dan weer verder gaan. Blijf ik alleen reizen, denkt u?

 

*) Van Maanen p 111 ev. , Agnes Licht p 39 ev.

**) R.L.Magne, Iets over de werken van wijlen Maarten Maartens, in: De Amsterdammer, 29 augustus. 1915.

***) citaat 1: Daily Mirror, 6 augustus 1915. Citaat 2: Daily Chronicle 6 augustus 1915.

 

Zuidlaren, oktober 2017.

Bibliografisch. Lijst van in het Nederlands vertaalde korte verhalen

In het Nederlands vertaalde korte verhalen. Een nieuwe lijst.

Deze lijst is nogal uitputtend waar het de informatievoorziening betreft over vindplaats of bron. Dit deed ik omdat er nog steeds onduidelijkheden zijn. Gaandeweg zal er vast meer op zijn plek vallen. Gebruikte afkortingen ter indicatie van bron, inzien, eigendom, etc.:  bi= ingezien in bibliotheek, bp= info Bouwe Postmus 2015 (At home and abroad) of 2017 (mail), cal= catalogus Cambridge university library, eb=eigen bezit, hb=bibliografie Hendrik Breuls 2005, # = niet kunnen nazien


A

B
Bidden,
In: Maarten Maartens, Vrouwen die ik heb gekend. Zeven verhalen. Vertaald door Elizabeth Stortenbeker. Meulenhoff, Amsterdam 1977 (eb)
Eerder verschenen als Prayer, in: Brothers All, more stories of Dutch peasant life. Tauchnitz 1909  (eb)

C

D
De belofte,
In: De Sumatra post, 29 en 30 juni 1909 (bp)
In: Schager courant, 31 maart 1910 (bp)
In:  Nieuwsblad van Friesland, 10 en 24 september 1910 (bp)
In: Het nieuws van den dag voor Nederlands-Indie, 2 mei 1912 (bp)
In : Maarten Maartens, Novellen en gedichten, Novellen en verzen. Verzameld en vertaald door dr.M.A.Schwartz, Bosch & Keuning, Baarn. Libellen-serie nr.98. zj. (eb)
Eerder verschenen als The Promise, in: Brothers All, more stories of Dutch peasant life. Tauchnitz 1909 (eb)

De dodenweg,
In: Maarten Maartens, Vrouwen die ik heb gekend. Zeven verhalen. Vertaald door Elizabeth Stortenbeker. Meulenhoff, Amsterdam 1977 (eb)
Eerder verschenen als The Death-Way in: Brothers All, more stories of Dutch peasant life. Tauchnitz 1909

De gebeurtenis van mijn leven,
In: Maarten Maartens, Novellen en gedichten, Novellen en verzen. Verzameld en vertaal door dr.M.A.Schwartz, Bosch & Keuning, Baarn. Libellen-serie nr.98. zj. (eb)
Eerder verschenen als All My Story in: Brothers All, more stories of Dutch peasant life. Tauchnitz 1909. Ook vertaald verschenen als Mijn Eigen Geschiedenis en De gebeurtenis van mijn leven, zie aldaar.

De Hond van den Dominee,
In: Het nieuws van den dag: kleine courant, 19, 20, 21 en 22 februari 1895
Ook verschenen als The Minister’s Dog in: My Poor Relations, stories of Dutch peasant life, Constable 1903. (eb). Ook verschenen als Le Chien du Pasteur in: Revue Bleue, revue politique et littéraire. Quatrième série —tome VIII, 34e annee- 2e semestre, 1er juillet au 31 décembre 1897. Paris, 1897, p.169-174. Traduit de l’ anglais par André Noël. (eb)

De liefdesgeschiedenis van den notaris,

In: De Sumatra post, 12, 13, 15, 16 en 17 augustus 1904 (bp)                                                                          Eerder verschenen als The Notary’s Love Story in: My poor relations, 1903 (eb)

De Moeder,
In: Warendorffs Novellen Bibliotheek no.208, 1908. Vertaald door Hajem. (#)
Eerder verschenen als The Mother in My Poor Relations, stories of Dutch peasant life, Constable 1903 (eb)

De ring,
In: Maarten Maartens, Vrouwen die ik heb gekend. Zeven verhalen. Vertaald door Elizabeth Stortenbeker. Meulenhoff, Amsterdam 1977 (eb)
Eerder verschenen als The Ring in Brothers All, more stories of Dutch peasant life. Tauchnitz 1909 (eb)

Diamanten, ons wekelijks verhaal.
In: Wereldkroniek op 23 januari 1926 (#)
Eerder verschenen als Diamonds in: The Woman’s Victory and other stories (eb)

E
Een Afscheid,
In: Bataviaasch nieuwsblad, 16 oktober 1915 (bp)
Zie onder bij In Extremis.
Eerder verschenen in: My Poor Relations, 1903 (eb)

Een Offer,
Het nieuws van den dag: kleine courant, 4, 5, 6, en 7 augustus 1897 (bp)
Eerder verschenen als A Drop of Blood,
In: Woman at Home, 1893. (#)
In: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (eb)
Ook verschenen met de titel Opgeofferd, zie beneden.

Een kwestie van smaak,
Feuilleton in: Het Vaderland, 3/4 december 1893 t/m 17 januari 1894. Vertaling door Cora.
Deze novelle verscheen als A Question of Taste zelfstandig in 1892 bij Heinemann in London.

Een kunstgreep,
In: Warendorff’s Geïllustreerde familiekalender voor het jaar 1901 (bp)
Eerder verschenen als “The Trick” in: My poor relations 1903 (eb)

Een liefdezang,
In: Het nieuws van den dag: kleine courant, 17 juni 1899 (bp)
Verschenen als A Love Song (bp)

H
Haar laatste woord,
In: De Telegraaf, 1 februari 1902 (bp)
In: Soerabaijasch handelsblad, 18 maart 1902 (bp)
In: Bataviaasch nieuwsblad, 12 december 1906 (bp)
Eerder verschenen als Her last word in: The Woman’s Victory and other stories (eb)

Haar portret,
In: Het nieuws van den dag: kleine courant, 20 januari 1895 (bp)
Later verschenen als The Bargain in: The Woman’s Victory and other stories (eb)

Het diner,
in: Het Vaderland, als Feuilleton van Het Vaderland, naar het Engels van Maarten Maartens, op 7/8, 9 en 10 januari 1900 (kopie eb)
Eerder verschenen als The Banquet in: Brothers All, more stories of Dutch peasant life. Tauchnitz 1909 (eb)

 

I
In extremis,
In: Bataviaasch nieuwsblad, 17 januari 1905 (bp)
In: Bataviaasch nieuwsblad, 12 december 1906 (bp)
In: Soerabaijasch handelsblad, 28 februari 1905 (bp)
In: De Sumatra post, 9 maart 1905 als: “In Extremis” (bp)
Ook verschenen met als titel Een Afscheid. Zie aldaar.
Eerder verschenen als In extremis in My Poor Relations 1903 (eb)

In verrukking,
In: De Telegraaf, 8 maart 1902 (bp)
Eerder verschenen als In Extremis in My Poor Relations 1903 (eb)

J
Jan,
In: Maarten Maartens, Vrouwen die ik heb gekend. Zeven verhalen. Vertaald door Elizabeth Stortenbeker. Meulenhoff, Amsterdam 1977 (eb) Eerder verschenen als John, In: Temple Bar, Jan 1, 1900, vol 119, p206. (Cal) en in: Some Women I Have known (1901)

L

Lady Mary’s vergissing,
In: Damesweekblad voor Indië, 6 januari 1910. (bp)
Eerder verschenen als Lady Mary’s mistake, in: The Woman’s Victory and other stories, 1907 (eb)

Lied van liefde,
In: Europa, februari 1902 (#)
Verschenen als A Love Song in: The Woman’s Victory, 1907 (#)

Lord Venetia,
In: Het Leeskabinet, maandschrift gewijd aan Vaderlandsche en Buitenlandsche letterkunde. februari 1899. P.108-120 (kopie eb)
Eerder verschenen als Lord Venetia In: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (eb)

M


Mijn enige belevenis,
In: Maarten Maartens, Vrouwen die ik heb gekend. Zeven verhalen. Vertaald door Elizabeth Stortenbeker. Meulenhoff, Amsterdam 1977 (eb)
Eerder verschenen als All My Story, in: Good Words 1899, London, Isbister and Company, p53, illustrated by Gordon Browne (eb)

Mijn eigen geschiedenis,
In: Het nieuws van den dag: kleine courant, 12 maart 1899 (bp)
Ook verschenen als: Mijn enige belevenis en De gebeurtenis van mijn leven. Zie aldaar.                      Verschenen als All My Story,
In: Good Words 1899, London, Isbister and Company, p53, illustrated by Gordon Browne. (eb)
In: Brothers all, Tauchnitz, Leipzig 1909, p177 (eb)
In: Six Short Stories, selected by dr.W.van Maanen, Meulenhoff, Amsterdam,-1930 (eb)

Miss,
In: Maarten Maartens, Vrouwen die ik heb gekend. Zeven verhalen. Vertaald door Elizabeth Stortenbeker. Meulenhoff, Amsterdam 1977 (eb)
Eerder verschenen als “ Meess”, in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p249 (eb)

O

Om het armhuis, door Maarten Maartens, met illustratiën.

In: De Huisvriend. Nieuwe serie, jaargang 1,  H.A.M.Roelants, Schiedam 1899. Verschenen met de titel The Banquet in My Poor Relations, vol.II, 1904.(eb)


Onze nicht Sonja,
In: Maarten Maartens, Vrouwen die ik heb gekend. Zeven verhalen. Vertaald door Elizabeth Stortenbeker. Meulenhoff, Amsterdam 1977 (eb)
Eerder verschenen als Our cousin Sonia, in: Some women I have known, London, Heinemann, 1901, p179 (eb)

Opgeofferd,
In: Leeuwarder courant, 23, 25 en 26 november 1895. (bp)
Eerder verschenen als Drop of Blood ,
In: Woman at Home, 1893. (#)
In: The Woman’s Victory and other stories, D.Appleton and company, New York 1907 (eb)
Ook verschenen als Een offer, zie boven.

S
“ Sic Transit “ , Oorspronkelijke Novelle uit de nagelaten Geschriften van Maarten Maartens.
In: de Haagsche Post, 1 januari 1916.

 

U
Uit den Franschen tijd,
In: De Sumatra post, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10 en 11 april 1907. (bp)
Eerder verschenen als The Passport (bp)

V
Van een Amerikaansche millionairsweduwe,
In: De locomotief: Samarangsch handels- en advertentieblad, 6 en 7 mei 1902 (bp)
Eerder verschenen als A Bit of To-day in: My poor relations, 1903

 

De openingsfoto bij deze tekst is de titelpagina van de bundel Vrouwen die ik heb gekend, een heruitgave van Meulenhoff in 1977. De foto’s van De Belofte en De gebeurtenis van mijn leven maakte ik van de uitgave door Dr.M.A.Schwartz:  Maarten Maartens, Novellen en verzen, Baarn.  De andere foto’s zijn gemaakt van kopieën van het verhaal uit de genoemde bron. 

Ziekte

Dit verhaal open ik met een print van Theedrinkende Dame van D.J.Bles. Het drinken van thee wordt al lange tijd beschouwd als een goede manier om gezond te blijven. Daarvan getuigt ook dit volksrijmpje:

Thee dat zuivert hals en mont

Thee lest ook de dorst terstond

thee helpt hooft en herte pijn

thee is duislings medezijn

thee maakt jong dat ouwelijk is

thee herstelt de koude pis. *)

Thee lijkt me een middel tegen alle kwalen, en het is nog lekker ook!

Ziekte en het genezen daarvan. Een van de thema’s van Maartens’ romans en verhalen. Hij had er zelf levenslang ervaring mee. Zijn eigen lijf was hem niet altijd lief, ernstige hoofdpijnen en depressies ontkleurden bij tijden zijn dagen. Daarbij trouwde hij het meisje van zijn dromen en zij was geen gezonde Hollandse deerne, zij was een kwetsbaar jonger meisje en bleef een kwetsbare vrouw. Na de geboorte van hun eerste en enige kind verslechterde haar gezondheid en de rest van haar leven bleef zij patiënte. Wat haar mankeerde was en bleef onduidelijk, een huwelijk lang werd gezocht naar genezing. Omdat persoonlijke gegevens niet publiek gemaakt werden, hebben wij ook nu nog geen idee wat haar mankeerde.

  

Maartens reisde naar warmere streken, streken met meer zonlicht en heldere lucht, om aan te sterken. Zuid-Duitsland, Zwitserland, de Rivièra, Algiers. In de hoop op genezing. Samen met zijn gezin, alleen of met Willem, de butler en een goede vriend. Vanwege de onduidelijkheid van de ziekte van Anna van der Poorten Schwartz- van Vollenhoven waren deze reizen een ware odyssee. De medische stand kan door de tijdens deze reizen en in Nederland opgedane ervaringen rekenen op een behoorlijke portie humor en vilein in zijn boeken. Een kleine dosis daarvan zit in Ursula (zonder jaartal)/ My Lady Nobody (1895), waar miss Josine Mopius beroemd en berucht is met haar dagelijkse inname van een aantal korrels van het homeopatische middel Sympathetico Lob. **) Dat overal goed voor is en daardoor nergens goed voor is.

Twee romans wijdde hij ook aan de zoektocht naar genezing en het ras der dokters: The New Religion (1907) en The Healers (1906). Begrijp mij goed, ik ben van het holistisch benaderen van ziekte en gezondheid. Een lichaam is geen fiets, waarbij je gewoon een onderdeel kunt vervangen of repareren. Maar de beschrijving van de homeopathie en andere nieuwe behandelwijzen in de tijd van de ontwikkeling ervan rond 1900 is heerlijk en vol humor. De romans zijn satires op de medische wetenschap, gebaseerd op persoonlijke ervaringen die Maartens opdeed tijdens de behandeling van zijn eigen ziekte en die van zijn vrouw op reis naar het zuiden en kurend in sanatoria.

  

Wat mijzelf mankeert was en bleef ook jarenlang onduidelijk. Ik werd steeds minder energiek. De hectiek van werken op een middelbare school, toch al niet mijn favoriete werkomgeving, werd me onmogelijk. Ik verouder sneller dan past bij mijn leeftijd. In de loop der jaren ontwikkelde ik een lijst klachten, die door de huisarts en een paar in arren moede bezochte genezers òf in het laatje ‘gezeur’ of onder de hypes van de dag werden geschaard: ziekte van Lyme, vitamine B12 tekort, instraling van zware metalen en een geboortetrauma.

Tja. Een geboorte is meestal zowel voor moeder als baby een heftige gebeurtenis, maar een trauma? Ik had werkelijk de liefste moeder die men zich wensen kan. Lyme had gekund, teken zijn steeds vaker besmet en bijten me daadwerkelijk, want een deel van mijn leven sleet en slijt ik in de tuin en de vrije natuur met mijn grote harige vrienden. Vroeger paarden, toen de honden Beauki en Samuel en nu Monty. Het werd tijd om de huisarts effectief aan de jas te trekken en te vragen om serieus onderzoek, met enige nadruk op de erfelijke ziekten in mijn familie. Daar kwam resultaat uit, men noemt dat positief. Het enige positieve van dat resultaat vind ik de enorme opluchting nu ik weet en begrijp wat er aan de hand is. Dat het precies is zoals het voelt: traag en ondermijnend. Ik kan zelf met rust, goede moed en de juiste voeding aan genezing bijdragen. Als ik dat niet doe, dan blijf ik geplaagd worden door mijn lijst. Dat is dus geen optie. Trouwe lezers van mijn blog kunnen nu met mij begrijpen waarom het werk niet zo opschiet als ik graag zou willen. Waarom ik wel wil, maar soms gewoon niet kan. Steeds prioriteiten moet stellen.  Of een middag naar de vogeltjes in mijn tuin kijken, de tuin die door overmacht en gebrek aan levensenergie een klein vogelreservaat werd. Wat voor de vogels fijn is, want in deze contreien heeft men last van een grote mate van keurigheid. Gisteren werd me voorspeld dat de genezing toch wel een half jaar in beslag gaat nemen. Al mijn cellen en organen mogen gaan wennen aan een betere toevoer van energie en zo herstellen. In het voorjaar van 2018 hoop ik weer fris en fruitig te zijn.

Wat brengt mij dit eigen verhaal, waar het de studie van Maartens betreft? In de eerste plaats wat minder oordeel en meer empathie. Hoezo? Ik herinner mij, dat op het symposium in 2015 toch een keer of wat de ziekte van Maartens’ vrouw genoemd werd. Op dezelfde manier als mij ten deel viel de afgelopen jaren: we weten niet wat het was, dus het zal wel gezeur van vrouwen zijn. Oei, wat voelde ik dat toen aankomen. Het maakte me kwaad, maar daar kun je niet veel mee. Behalve dan op onderzoek gaan en dat is wat ik doe.

De medische wetenschap kan veel, heeft enorm veel bereikt, maar is geen alleskunner, geen heilig huis, maar mensenwerk. Toen en ook nu is veel onduidelijk waar het ziekte en gezondheid betreft. In de negentiende eeuw was gaandeweg de passie voor de microscoop zo groot geworden, dat men de patient compleet uit het oog verloor. Pas rond 1900 ging men zich weer duidelijker op de patient richten.***)

De kans is groot dat Anna van der Poorten Schwartz leed aan een toen nog niet benoemde ziekte. Daarbij doet natuurlijk extra mee, dat de wetenschap vrijwel volledig door mannen beoefend en op hen afgestemd was. Pas in onze tijd wordt duidelijk dat vrouwen niet alleen van buiten maar ook van binnen een anders functionerend lichaam hebben en dat ziektes zich anders manifesteren en uiten. Voor jonge wetenschappers is nog heel wat werk aan de winkel! Voor mij betekent dat simpelweg dat niet alleen Maartens maar ook mijn eigen genezing mijn aandacht zal hebben de komende maanden. Wie weet kom ik in dat proces wel informatie tegen die enig inzicht kan geven in de situatie van Anna van der Poorten Schwartz? Dat zou natuurlijk prachtig zijn. Daarvoor is het wel belangrijk om ergens meer feiten op te duikelen, een lijst met symptomen bijvoorbeeld. Bestaat er zoiets als een archief voor huisartsen, waar ze na hun pensioen de patiëntenkaarten onderbrachten?

De studieboeken voor de komende tijd zullen zijn:

  • Christiane Northrup, Vrouwenlichaam en vrouwenziel. Een baanbrekend werk van de holistisch werkende gynaecologe. Vanaf pagina 3 wilde ik, dat ik het eerder had gelezen. Het verbindt en geeft inzicht.
  • Marita Mathijsen, De gemaskerde eeuw. Amsterdam 2002. Ziekte en dood en hoe daarmee werd omgegaan in de negentiende eeuw komen aan bod in hoofdstuk 2. Als de 19de eeuw je interesseert een aanrader, Mathijsen beschrijft erin hoe moraal en werkelijkheid niet altijd hand in hand gingen. Het denken en doen, idealen en mentaliteit, bereiden voor op de 20ste eeuw en moderne tijd.
  • Pieter Stokvis, Het intieme burgerleven. Huishouden, huwelijk en gezin in de lange 19de eeuw. Om meer zicht te krijgen op het samenleven binnen het gezin sowieso een interessant boek. Ook sterven komt aan de orde.

Nu is het eerst tijd om een pot thee te zetten. Daarbij kan het lezen dan een aanvang nemen.

 

*) Nederland uit de kunst, 365 dagen kijken en lezen. Terra.

**) My Lady Nobody, A Novel. London 1895, Bentley and son. p181-182.

Ursula. Uit het Engels van Maarten Maartens door Mevr. C.A.La Bastide. Amsterdam, Holder & co. Tenminste, daar ging ik vanuit. Hoe verrast was ik toen ik in hoofdstuk 17 zag dat de betreffende passage niet is meegenomen door de vertaalster en dus ontbreekt! Het is niet de eerste keer dat ik noteer dat een vertaler de tekst naar haar hand heeft gezet. Foei! Bovendien, een deel van de lol van het lezen gaat er wel af.

***) Nederland rond 1900. Reader’ s Digest. Amsterdam 1993.